Page 163 - Những Trạng Nguyên Đặc Biệt Trong Lịch Sử Việt Nam

164 N hững T i ■«/ig n^uyêiì Jàc hiệt...

các Đại học sĩ. Nhưng sự qua đời đột ngột của Mạc
Thái Tông vào năm Đại Chính thi1f 11 khỉ mới 41 tuổi
(1540) đã kết tlaíic giai đoạn được coi là thịnh trị nhất
dưới triều Mạc đồng thời Nguyễn Bỉnh Khiêm cũng
mất đi một chỗ dựa vững chắc cho việc thực hiện
những hoài bão trị quốc ciia mình. Nhân lúc triều
chính nhiễu nhương chia bè kết phái do Mạc Hiến
Tông (Mạc Phúc Hải) còn ít tuổi lên thay vua cha
nhưng chưa đủ năng lực điều hành chính sự, Nguyễn
Bỉnh Khiêm đá dâng sớ trị tội 18 lộng thần (trong đó
có cả con rể của ông là Phạm Dao làm Trấn thủ Sơn
Nam) nhưng không được vua chấp tliuận. Bởi vậy,
năm 1542 ông xin về quê trí sĩ sau 8 năm làm quan tại
triều đình.
Sau hai năm về trí sĩ, tới năm Giáp Thìn (1544),
vua Mạc lại cho người về phong tước Trình Tuyền hầu
cho ông, rồi sau lại thăng ông lên chức Thượng thư bộ
Lại, Thái phó, tước Trình Quốc công. Do vậy mà dân
gian quen gọi ông là Trạng Trình. Một số nhà nghiên
cứu tiểu sử Nguyễn Bỉnh Khiêm cho rằng nguồn gốc
của tên gọi Trình Tuyền (gắn với tước hiệu Trình
Tuyền hầu và Trình Quốc công của ông) là bắt nguồn
từ tên địa danh của làng Trung Am từ trước chứ không
phải là bắt nguồn từ họ tên ngiíời theo ý hiểu rằng
“Nguyễn Bỉnh Khiêm là ngiíời hiểu rõ suối nguồn Lý
học của họ Trình (tức Trình Di và Trình Hạo) đời Tống
bên Trung Quốc“.
Gần hai chục năm từ năm 53 tuổi tới 73 tuổi,
Nguyễn Bỉnh Khiêm tuy không ở hẳn kinh đô nhưng
vẫn cáng đáng nhiều việc triều chính, lúc bàn quốc sự.