Page 217 - Những bài Làm Văn 12

Hết đá đến nước. Nước vốn êm dịu nhưng khi kết hợp với đá, với gió thì nó
trở nên hung dữ. Nước Sông Đà là như vậy. Tính từ Chợ Bờ trở ngược, chỉ
lắng nghe tiếng kêu đủ kiểu của nước cũng đã thấy ghê: Còn xa lắm mới đến
cái thác dưới. Nhưng đã thấy tiếng nước réo gần mãi lại réo to mãi lên... LÚC'
nghe như là oán trách gì, rồi lại như là van xin, rồi lại như là khiêu khích, giọng
gằn mà chế nhạo. Thế rồi nó rống lên như tiếng một ngàn con trâu mộng đang
lồng lộn giữa rừng vầu rừng tre nứa nổ lửa. Tới giữa thác thì một đằng đá
chặn, một đằng sóng luồng thuyền mà đánh vu hồi, đồng thời reo hò làm thanh
viện. Có lúc nó reo như đun sôi lên một tĩãm độ muốn hất cái thuyền đang
phải đóng vai một cái nắp ấm, một ấm nước sôi khổng lồ. Nhưng không đâu
tiếng nước nghe lạ như ở những cái hút: nước ặc ặc lên như vừa rót dầu sôi
vào. Tiếng nước đã sợ, sức nước còn đáng sợ hơn. Mặt sông cũng có ổ gà: Đi
vào Ổ gà sông là thuyền bị giật xuống, bị dồi lên. Chỗ thác, mặt sông chia
thành nhiều luồng : Có luồng đi lầm vào thì chết ngay, có luồng đi vào đúng
luồng rồi nhưng mà không trúng tim luồng thì vẫn có thể là thập tử nhất sinh
như thường, ở những chỗ khác, nước có thể đội cả thuyền lên, bám lấy thuyền
như đô vật túm thắt lưng ông đò đòi lật ngũa ông lái cho phơi bụng giữa trận
nước vang trời thanh la não bạt. Dưới ngòi bút tài hoa, phóng khoáng của
Nguyễn Tuân, nước Sông Đà đã trở thành võ sĩ thực thụ. Nó đánh đến miếng
đòn độc hiểm nhất: bóp chặt lấy hạ bộ người lái đò... Bây giờ thì nó là con
ngựa bất kham đang tế mạnh trên sông đá. ông lái nắm chặt lấy được cái bờm
sóng... ghì cương lái... phóng nhanh vào cùa sinh. Nước đành chịu thua nhưng
đến chỗ cái hút, nó rình sẵn, thuyền nào lơ mơ là nó rút luôn tận đáy, chết
không kịp ngáp. Chẳng khác gì dân gian đồn Hà Bá lên lấy gỗ.
Sông Đà dữ quả không sai với tiếng đồn. Cát dữ, bờ dữ, gió dữ, hút nước
dữ, tập trung cái dữ là những Thạch Trận, đá và nước hùa nhau bẫy người lái
đò vào chỗ chết. Tác giả đã dùng ngòi bút trăm màu và cặp mắt thiên lí nhãn
của mình để đưa ra hàng loạt những hình, ảnh khác nhau nhưng luôn luôn đắc
địa, vừa có tính trí tuệ vừa có chất tạo hình, vượt xa thủ pháp mà ta quen gọi
là nhân hoá để đi vào bản chất sâu xa nhất, độc đáo nhất của sự vật, trở
thành những trang viết biến hoá khôn lường. Đá dưới sông mà, được tác giả
miêu tả như là dân quân phục kích, là bộ đội giăng hàng bày trận, là tướng giữ
cửa tử cửa sinh trong trận đồ Khổng Minh, là tướng trên sân khấu tuồng, là
tướng thua trận trên chiến trường... Nước mà khi thì là tiếng kêu tâm trạng, khi
thì là tiếng reo hò của quần chúng, khi thì là đô vật, khi là lực sĩ đội thuyền, khi

216