Page 191 - Những bài Làm Văn 12

đồng bào Việt Bắc, Tây Bắc. Tình cảm quý báu đó khơi nguồn thi hứng để
tác giả sáng tác bài thơ ~Tiếng hát con tàu. Bài thơ vừa là khúc hát say mê,
rạo rực của một hồn thơ đã thoát khỏi khung trời chật hẹp của cái tôi nhỏ bé
để ra với chân trời rộng lớn của cái ta là nhân dân, đất nước; vừa thể hiện
lòng biết ơn sâu nặng và nỗi nhớ da diết của nhà thơ về Tây Bắc - quê
hương thứ hai - nơi có những con người đã gắn bó, chia sẻ gian nan, cùng
vào sống ra chết với mình trong thời kì chống Pháp.
Bài thơ được bố cục theo trình tự diễn biến tâm trạng. Giọng điệu, âm hưởng
cũng biến đổi theo mạch tâm trạng. Hai khổ đầu là sự trăn trỏ và lời mời gọi
lên đường. Chín khổ thơ giữa thể hiện khát vọng về với nhân dân, gợi lên
những kỉ niệm kháng chiến đầy nghĩa tình với nhân dân và đất nước. Bốn khổ
cuối là khúc hát lên đường sôi nổi, tin tưởng và say mê.
Bốn câu thơ đề từ chính là tư tưởng chủ đề bài thơ, đã khái quát suy nghĩ
và tình cảm của tác giả:

Tây Bắc ư? Có riêng gì Tây Bắc
Khi lòng ta đã hoá những con tàu
Khi Tổ quốc bốn bề lên tiếng hát
Tâm hổn ta là Tây Bắc, chứ còn đâu.
Câu hỏi tu từ: Tây Bắc ư? là lời lòng tự hỏi lòng, chứa đựng nỗi băn khoăn,
trăn trở rất thực trong tâm trạng nhà thơ nói riêng và tầng lớp văn nghệ sĩ nói
chung ở thời điểm lịch sử đó.
Hai khổ thơ đầu là lời giục giã với những câu hỏi thôi thúc. Nhà thơ chọn
hình ảnh con tàu và địa danh Tây Bắc làm biểu tượng nghệ thuật của bài thơ:
Con tàu này lên Tây Bắc anh đi chăng ?
Bạn bè đi xa anh giữ trời Hà Nội
Anh có nghe gió ngàn đang rú gọi

Ngoài cửa ô ? Tàu đói những vành tràng.
Đất nước mênh mông, đời anh nhỏ hẹp
Tàu gọi anh đi, sao chửa ra đi ?
Chẳng có thơ đâu giữa lòng đóng khép
Tâm hồn anh chờ gặp anh trên kia.

Nhà thơ ví tâm hồn mình như một con tàu đang mổ hết tốc lực trong hành
trình tiến lên phía trước mà đích đến là đất nước, là nhân dân vĩ đại và cao
cả, là cuộc sống đầy ắp chất liệu và cảm hứng nuôi dưỡng hồn thơ.

190