Page 417 - Ngữ Văn Ôn Thi Tốt Nghiệp

7. “Con cá là vận may của ta”
Trên đây chúng tỏi đã đề cập đến việc con cá là giá tri vật chất và tinh thần
của ông lão. Bên cạnh đó, nó còn là vận may của San-ti-a-gô. Điều này được
chính ông lão thừa nhận. Thì ra ngoài nỗ lực của bản thân, thành quả chiến thắng
của ông lão còn nhờ vào sự rủi may của số mệnh.
Rất nhiều lần trong tác phẩm, ông lão xem việc không bắt được cá trong suốt
84 lần ra khơi là do vận rủi. Không chấp nhận điều đó, lão vẫn nuôi hi vọng sẽ bắt
được cá lớn. Cuối cùng lão toại nguyện khi câu được con cá khổng lồ. Nhưng con
cá kéo lão ra khơi xa. Lão trở thành ‘‘con mồi” của con cá. Một sự hoán vị lạ lùng.
Ông lão lại trở nên bị động trước con cá. Xem ra khát vọng càng lớn, con người
càng bị nô lệ vào đó và rất dễ đánh mất đi sự tự do, tự chủ của chính bản thân
mình. Trong trường hỢịi này, vận may lại trở thành vận rủi. Khi giết được con cá,
vận may lại trỏ về với ông lão. Chỉ có điều, chăng bao lâu vận may ấy lại chuyển
sang vận rủi.
Cơ sự cũng bắt đầu bằng một hành động trái khoáy. Khi San-ti-a-gô đâm chết
con cá, nghỉ ngơi lại sức và tự nhủ: “Bây giờ phải kéo nó vào, buộc chặt và tròng
một chiếc thòng lọng vào giữa thân và một chiếc nữa vào đuôi để buộc nó vào
thuyền”. Rồi lão gọi: “Đến đây, cá. Nhưng con cá không nhúc nhích. Thay vào đó,
lúc này nó nằm ườn mình trên biển và ông lão phải lôi con thuyền lại chỗ nó” . Một
lần nữa. ông lão lại mất thế chủ động trước con cá, ngay cả khi nó đã chết. Điều
này lại báo hiệu vận rủi và không lâu sau đàn cá mập đánh hơi được mùi máu cá
đã xông tới tấn cong. Cuối cùng khi đưa được thuyền về bến, San-ti-a-gô chi còn lại
bộ xương cá khổng lố.
Có thể nói hành trình câu cá của ông lão là ẩn dụ cho hành trình rủi may của
Iriếp người. Trong đời rủi may luôn cận kề, không dễ gi nắm bắt và có thể hiểu hết.
Hê-ming-uê khắc hoạ hình tượng nhàn vật đầy ý chí, nghị lực, tài nâng để vượt qua
những rủi may ấy. Hành trình sống của họ hết đi từ điều riiay rủi này sang điểu
may lủi khác. Mọi phấn đấu của họ lốt cuộc sẽ cũng không thoát klìỏi cái vòng rủi
may kia. Và cuối cùng là cái chết - hư vô. Dấu thế, nhân vật của Hê-ming-uê
không bao giờ chịu khuát phục. Họ sống để khẳng định một điều, ngay cả lúc tả
tơi nhấi của số phận, con người vẫn luôn biết ngẩng cao đâu, kiên trì chịu đựng
(chịu đựng như mộí con người), biết chiến đấu để vượt qua. Và đây là ý nghĩa sống
tích cực nhất ctio mọi lẽ sống: “con người có thể bị huỷ diệt chứ không chịu khuất
ptiục” trước mọi thế lực bẹo tàn.
LÊ HUY RẮC

416