Page 420 - Ngữ Văn Ôn Thi Tốt Nghiệp

IV- Xuất xứ: Trong Chiến tranh thế giới thứ hai, Ê-luy-a phục vụ trong lực
lượng quân đội Pháp và sau đó trong hàng ngũ chiến sĩ Cộng sản. Bài thơ Tự do
của ông được sáng tác trong thời kì này (1942).
Tác phẩm nổi tiếng đến mức được lực lượng kháng chiến in và được máy bay
đồng minh thả xuống khắp nước Pháp để động viên tinh thần kháng chiến chống
phát xít Đức. Thơ của ông giai đoạn này hừng hực sức chiến đấu nhưng nghệ
thuật thơ thi lại đơn giản.
B. T IẾ P CẬN TÁC PH ẨM
Ê-luy-a là nhà thơ thiên tài của người Pháp. Òng nổi tiếng với những vần thơ
dung dị, mang đậm hơi thở cuộc sống, nhưng cũng thật kiêu kì và huyền bí. cảm
nhận thơ ông không khó, nhưng hiểu, cắt nghĩa rở ràng thơ ông thật không dễ. Bỏi
thơ ông đề xuất một cách nhìn mới về cuộc đời, cũng như một cách cắt nghĩa mới
về nó.
Ca ngợi tự do là chủ đề của bài thơ Tự do. Không cầu kì, kiểu cách, nhà thơ
hào hứng bày tỏ tình yêu dành cho quê hương, đất nước, con người. Xuất phát từ
cái nhìn của một nhà thơ Siêu thực - cái nhìn không phân biệt ranh giới giữa cái cụ
thể và cái trừu tượng, cái cao cả và cái thấp hèn,... Ê-luy-a để mặc tâm hổn thoải
mái bay đến những vùng miền mơ ước. Với cảm quan nghệ thuật này, tự do với Ê-
luy-a trước hết là tự do trong nghệ thuật thể hiện thế giới nội tâm và hiện thực bằng
ngôn từ. Ngôn từ thơ ca ông vô cùng phóng khoáng. Chúng có sức sống nội tại
riêng, không hề phụ thuộc vào bất kì một định kiến hay sự áp đặt nào từ bên
ngoài. Như thế ngợi ca tự do cũng đồng nghĩa với việc ca ngợi sự không giới hạn
trong tư duy và cảm xúc của con người.
Tâm hổn nghệ sĩ vốn yêu chuộng tự do. Người ta thường ví thi nhân như
những cánh chim phiêu lưu vĩnh hằng trén bầu trời của ước mơ, sáng tạo. Trước Ế-
luy-a, Huy-gô từng cho rằng nếu không có tự do thì không có sáng tạo nghệ thuật.
Pu-skin dành nhũrng vần ttiơ đằm thắm nhất để ngợi ca tự do:
Bay, bay đi, ta loài chim tự do,
Bay về miền núi ngời sau mây xám.
Bay về vùng nước biển xanh phẳng lặng,
Bay về nơi chỉ có gió và ta.
Bai-rơn thì làm thơ kêu gọi tranh đấu cho tự do:
Hãy giương cờ tự do dù ở nơi đàu
Bởi gì hơn hiến đời cho nhân loại
Nếu chẳng may tim àn đạn tơi đẩu
Anh chết đấy nhưng để rôi sống mãi

419