Page 415 - Ngữ Văn Ôn Thi Tốt Nghiệp

và cách sống. Bây giờ lão đang đi gần đến cái đích; con cá sắp bị lão chinh phục.
Không có thế lực nào ngăn cản lão ngoại trừ chính bản thân lão. Đến đây ta bắt
gặp một ý tưởng độc đáo của nhà văn: con người trong cuộc khám phá, chinh
phục chính bản thân mình. Cuộc chinh phục của lão được tiến hành song song
giữa hai đối tượng: đối tượng bên ngoài (con cá) và đối tượng bên trong (khả năng
của thể trạng lão).
Hê-ming-uê không thật sự tập trung vào việc để nhân vật chinh phục thế giới
bên ngoài. Tiêu điểm của ông hướng cả vào việc khai thác thái độ của nhân vật
trước hoàn cảnh đó. Với Hê-ming-uê, việc đánh một con cá lớn thì ai đó cũng có
thể thực hiện được, nhưng qua việc đánh cá đó để kiểm định khả năng tồn tại và ý
nghĩa sống của con người, thì chỉ có San-ti-a-gò thực hiện được mà thôi.
Từ quan niệm này, người đọc sẽ thấy San-ti-a-gô rất nhiều lần bộc lộ mình
qua những đối thoai. Trong cuộc chiến với con cá, ông lão liên tục đối thoại với
bản thân với mục óích giữ cho đẩu óc tỉnh táo, bàn tay khỏi bị chuột rút, cơ thể
khỏi bị đổ sập xuống vì cuộc chiến không cân sức. Khẩu hiệu chiến đấu của lão là
tổng động viên mọi bộ phận trong cơ thể; “Kéo đi, tay ơi, lão thầm giục. Hãy đứng
vững, đôi chân kia. Tỉnh táo vì tao, đầu à. Hãy tỉnh táo vì tao. Bọn mày chưa bao
giờ bại trận. Lần này ta sẽ lật được nó”. Kết quả, nhờ vào ý chí và sự điêu luyện
tay nghề, ông lão đã giết được con cá kiếm. Nhưng tâm trạng của ông lão không
hoàn toàn phấn khích trước thành quả đó.
5. “Mày đang giết tao, cá à”

Trong văn bản được chọn dạy, người đọc chỉ tiếp xúc với hai nhân vật, ông lão
và cá kiếm. Cá kiếm là đối tượng ông lão cần chinh phục để duy trì sự sống vật
chất (lão từng nhẩm tính số lượng thịt của cá kiếm có thể nuôi sống một người
trong cả mùa đông), đồng thời cũng để khẳng định giá trị tính thần, vì với lão và vối
dân làng chài ấy, một khi ngư dân không bắt được cá nữa thì người ấy được đã
chết. Cái chết về phương diện tinh thần.
Trong cuộc chinh phục cá kiếm, ông lão cảm nhận được vẻ oai hùng, sòng
phẳng, cao thượng,... của con cá nên cảm phục nó, xem nó là bạn, gọi nó là
“người anh em” ; “Mày đang giết tao, cá à, ỏng lão nghĩ. Nhưng mày có quyền làm
như thế. Tao chưa bao giờ thấy bất kì ai hùng dũng, duyên dáng, bình tĩnh, cao
thượng hơn mày, người anh em ạ. Hãy đến và giết ta đi. Ta không quan tâm
chuyện ai giết ai”. Khoảng cách của người chinh phục và kẻ bị chinh phục đã được
rút đến điểm không. Mối quan hệ giữa ống lão và cá kiếm lúc này knông đơn
thuần là quan hệ triệt tiêu một chiều mà là mối quan hệ đa diện phức tạp.
Ngợi ca con cá và hành động trung thực, sùng phăng của nó trong cuộc đối
đầu với mình, San-ti-a-gô gợi cho người đọc ẩn ý thầm kín mà tác giả gửi gắm rằng
trên đất liền ông lão không còn ai tii âm tri kỉ nữa, cuộc sống loài người đã bị đảo

414