Page 416 - Ngữ Văn Ôn Thi Tốt Nghiệp

điên ghê gớm các chân giá trị. San-ti-a-gô không thể và không còn thuộc về thế
giới ấy. Sự thẳng thắn, cao thượng của ông lão chỉ có thể tìm được sự tri âm ở
chốn biển khơi. Con cá là bạn lão, cũng như đại dương bao la mới đích thực là ngôi
nhà thân thiết của con người cô độc San-ti-a-gô. Giống như mọi nhân vật mã khác
của mình, Hê-ming-uê kiến tạo một môi trường sống gần gũi với thiên nhiên cho
nhân vật. Chỉ quay về với thiên nhiên, nhân vật Hê-ming-uẽ mới tìm được sự lắng
dịu tâm hồn, sự đồng cảm. Mối quan hệ giữa ông lão và cá kiếrn thể hiện rõ điều
này.
Tuy nhiên, không phải lúc nào mối quan hệ giữa con người và thiên nhiên cũng
suôn sẻ như nhan đề chỉ ra (ông già và biển cả) mà thường xuyên là phức tạp.
Mục tiêu của ông lăo là giết chết con cá để tìm nguồn sống, nhưng ngay tức khắc
ông lão ý thức được rằng con cá là hiện thân của cái đẹp. Lão giết nó đồng nghĩa
với việc giết chết cái đẹp. Nhưng lão không thể không giết chết nó. Đây chính là bi
kịch muôn thuở của con người.
6. Lão cô thêm lẩn nữa
Để vượt qua con cá và qua nhũmg phức cảm trong tâm hồn, ông lão chỉ còn
cách “cố thêm lần nữa”. “Cố gắng” chính là nền tảng thành công của ông lão. Văn
bản thường xuyên lặp lại mệnh đề này bằng ngôn ngữ của người kể và ngôn ngữ
của chính San-ti-a-gô;
- Mình sẽ cố thêm lần nữa.
- Lão cố thêm lần nữa.
- Mình sẽ lại cố thêm.
- Lão lại cố và mọi chuyện vẫn như cũ.
- Mình sẽ lạl cố thêm một lần nữa...
Cứ một lần cố, ông lão đến gần hơn với chiến thắng. Sau một lần cố, con cá
thêm một lần thất thế trước lão. Sự thành công của lão và sự thành công của con
người nói chung phải chăng là nhờ nhũrng nỗ lực không ngừng trong cuộc đời?
Trong chiến thắng của ông lão, không chỉ có iriỗi sự nỗ lực vượt qua rỉhững
đau đớn thê’ xác và tinh thân ấy, mà còn có cà quá khứ và tất cả mọi thứ tốt và xấu
trong chính con người lão: “Dõn hếỉ mọi đốn đau và những gì còn lại của sức lực
và lòng kiêu hãnh đã rời bỏ từ lâu, lâo mang ra đương đầu với cơn hấp hối của con
cá và con cá tiến gần mạn thuyền, từ từ bơi nghiêng, mõm nó gần như chạm vào
ván thuyền và sắp sửa vượt qua, dài, sâu, rộng, ánh bạc, vằn tía và bất tận trong
dòng nước”. Đớn đau, tàn lực và lòng kiêu hãnh của quá khứ được đặt liền kề. Sức
mạnh của San-ti-a-gô không phải là sức mạnh của người sung sức mà là sức
mạnh của tổng thể những gì đã suy thoái. Thế mà lão vẫn chiến thắng con cá.
Đấy chính là giá trị tiềm tàng mà chỉ con người có được trên hành trình khẳng định
sự sống.

415