Page 258 - Lý Thường Kiệt

vì DÂN-vìĐẠO

1085. Vậy, bia LX nói đầu niên hiệu ấy có lẽ chỉ vào năm 1076, và đó là năm
vua ban cho ông hiệu Thiên tử nghĩa đệ mà thôi. Bia BA chép rõ ràng hơn.
Bia ấy nói: "Năm Nhâm Tuất, Hoàng đế đặc gia một quân ở trấn Thanh
Hóa, ban cho ông làm phong ấp". Năm Nhâm Tuất 1082 chính là năm truớc
khi có những việc Nhân Tông thân hành đã kể trên.
Vậy thì chắc rằng trong năm Nhâm Tuất, ông ra đóng ở trấn Thanh
Hóa. Có lẽ vào cuối năm ấy. Song hình nhu ông đã được trao quyền coi Ái

Châu từ trước, nhưng chỉ phải dao thụ, nghĩa là ở xa trông coi mà thôi. Từ
lúc đánh Chiêm Thành về, ông đã có chức Nam bình tiết độ sứ (11/6). Nam
bình đây có thể trỏ ba châu mới được. Ta sẽ thấy rằng (XV/3), năm Tân Dậu
1081, Lý Thường Kiệt có lần vào Thanh Hóa xử việc chia ruộng cho giáp Bối
Lý. Vậy bấy giờ, ông đã được coi riêng đất Thanh Hóa rồi.
Lý Đạo Thành mất năm Tân Dậu 1081. Chi còn Thường Kiệt là kẻ chế
lại ít nhiều uy quyền của Nhân Tông, ông đi xa, thì vua mới thân chính
thực sự được. Chắc đó là một cớ khiến ông vào trấn Thanh Hóa.
Vả theo lời Triệu Tiết, vua và thái hậu oán Thường Kiệt đã gây chiến

tranh với Tống (X/5). Tuy những ý tưởng của người Tống đối với người
nước ta phần nhiều là những thành kiến chủ quan, nhưng trong cơn nguy
kịch, đang khi quân Tống uy hiếp lăng tẩm và kinh thành nhà Lý, thái hậu
và vua, là đàn bà con trẻ quen sống thái bình, êm ấm, chắc chẳng khỏi có lúc
nản lòng, và oán viên đại tướng quen với trăm trận, không nghĩ đến sự
nhàn thân. Vả bấy giờ chiến tranh đã xong, mà lại đòi được tất cả những đất
đã mất. Danh dự và quyền lợi đã bảo toàn. Thế mà Thường Kiệt còn gắt gao
đòi lại những đất Vật Ác, Vật Dương. Tháng 9 năm ấy, ông lại sai quân vào
đánh Nùng Trí Hội để chiếm đất Vật Dương, và có lẽ còn sửa soạn tấn công

mạnh vào đất Tống nữa. Những lời Ngô Tiềm nói, và những tin đồn ở
Quảng Tây rằng quân ta sắp đánh Tống, dẫn lại trong chương trước (XII/7),
chứng thực cho sự sửa soạn ấy. Tự nhiên, thái hậu sợ vì ông mà chiến tranh
lại bùng nổ một lần nữa. Đó là cớ thứ hai mà thái hậu và vua muốn ông bỏ
chính quyền.

269