Page 135 - Lý Thường Kiệt

BẠI CHIÊM-PHÁ TỐNG

trước hết cũng mất nhiều thì giờ để khôi phục và sắp đặt vùng ấy đã. (TB
275/12b và TB 276/19b).
10. Ảnh hưởng

Trên đây, tôi đã nhờ một ít chi tiết ghi trong các sách Tống, để kể lại
cuộc tấn công của Lý Thường Kiệt vào đất Tống. Tự nhiên, sách Tống đã
tìm mọi cách để giảm võ công ta, như nói có người Tống bày mưu kế hay
chiến thuật. Nhưng thế cũng không che nổi sự thất bại lớn lao và chua cay
của Tống. Ta hãy xem những ảnh hưởng của nó, sẽ hiểu rõ.
Sau khi Tống bị đại bại, tại triều Tống, vua và tể thần không ai chịu
nhận lỗi mình. Người này đổ lỗi cho người kia. An Thạch viết trong tư kỷ
của mình rằng: "Vua sai Khỉ kinh chế kín việc Giao Chỉ, các đại thần không
hay. Phàm Khỉ tâu xin gì, vua cũng nghe" (TB 244/3b). Thần Tông thì chối
không hề sai Khi làm bậy; tự tay viết chiếu kể tội Khỉ, có nói: "Trước đây
Thẩm Khỉ ở Quảng Tây nói dối là nhận được mật truyền của triều đình bảo
soạn đánh Giao Chỉ" (TB 272/2a). Người đương thời cũng kết tội Khỉ như
thế ấy (TB 272/2a), và nhiều kẻ buộc hẳn lỗi tại An Thạch tham lập công
(Trần Quán, TB 244/4a).

Sau ngày Khâm và Liêm mất, Lưu Di bị cách chức và Thạch Giám được
bổ thay (tháng 12 năm Ất Mão 1075).
Ngày mồng 9 tháng Giêng (B. Da, DL 16-2-1076; TB 272J2à), vua Tống
sai Thạch Giám và Chu Ồc xét tội Thẩm Khỉ và Lưu Di, tuy rằng trước đó
vua có hạ chiếu kể tội hai viên coi Quế Châu ấy. (VI/ cth 3).
Thất trận, An Thạch đổ hết tội cho các thuộc hạ. Kỳ thật, ai cũng biết
chính y là chủ mưu và hoàn toàn phải mang trách nhiệm. Sau khi nghe
quân mình thua trận liên tiếp ở Quảng Tây, Vương An Thạch muốn bưng
bít, kẻo sợ dư luận bài xích. Lúc được tin Ung Châu bị vây, An Thạch nói:
"Thành Ung rất chắc, quyết là không phá nổi". Vua cho là đúng. Đến khi
Ung Châu mất, vua muốn triệu hai ty trung thư và khu mật tới hội nghị ở

các Thiên Chương. An Thạch can rằng: "Hội ở đó thì việc thất lợi này thành
ra việc to. Bất nhược hội ở Đông Phủ". Tư Mã Quang (TTh 13) chép lời ấy và

143