Page 137 - Lý Thường Kiệt
P. 137

BẠI CHIÊM-PHÁ TỐNG


     chúng cũng bị tan. Sau khi Ung mất, sự đánh úp chúng không thể bàn đến
     nữa". An Thạch lại nói thêm:  "Đáng lẽ, ta phải đánh khi Càn Đức mới lập.
     Bấy giờ, các khê động đều muốn nội phụ. Nếu lúc ấy ta muốn đánh Giao
     Chỉ, thì chỉ cần mộ 2 vạn tinh binh, chọn 5, 6 tướng vừa vừa, là có thể làm
     xong chuyện.  Tôi  trộm  nghĩ rằng nếu bấy  giờ ta  đoán  được  sự  ngày nay
     chúng không tuân lệnh, thì ta đã có tiếc gì mà không cử binh. Thế mới biết
     rằng: việc bốn cõi biên thùy, nếu không lo sự lớn hơn sự bé, làm việc khó
     trước việc dễ, thì đến nhọc quân tốn của". (DL 9-7-1076; TB 276/2b và 3a).

         Vua tôi Tống tiếc rẻ không đánh ta trước, nhưng lại không biết rằng sở
     dĩ Tống bị đánh trước, là vì Tống dự bị đánh ta. Trong cuộc xung đột nam
     bắc này, hai bên rất rõ ý nhau. Chỉ có bên khéo tính toán, hành động nhanh
     chóng, là bên thắng. Chuyến này, nhờ Lý Thường Kiệt, nước ta đã đi nước
     trước, cho nên mới thắng một cách hoàn toàn và khỏi thua về sau.
        Nhưng Vương An Thạch cũng không phải kẻ tầm thường. Y tính toan
     rất đúng lẽ.  Khốn nỗi,  trên vì vua còn do dự, dưới vì tướng vụng về, cho
     nên gây thành thất bại ấy. Hãy nghe tiếp câu chuyện của vua tôi Tống còn
     kể dở trên kia.

        Vua Tống nói:  "Ngày trước, nếu ta muốn hưng binh cho lợi, thì trước
    phải luyện binh đã". An Thạch trả lời: "Cứ bắt đầu làm đi, thì kẻ có tài tự nó
    luyện lấy. Nếu không bắt đầu, thì binh khó lòng mà luyện được; nếu ta đêm
    ngày tập mà không biết địch khí ra sao, thì lúc cử sự, sẽ bất lợi. Nếu ta cứ cử
    sự đi, thì kẻ có tài và kẻ bất tài sẽ phân biệt. Ta sẽ thưởng bạt kẻ có tài, kẻ bất
     tài cũng phấn khởi". An Thạch thích hoạt động, nên hay bênh thuyết "phải
    hoạt động mới thấy tài, và chỉ có kẻ bất tài mới không hiếu sự". Vua Tống
    nói:  "Cũng phải  dùng đến  quân  có  sẵn,  rồi  mới  có  thể  cử sự được;  và  ta
    cũng phải xét sức có thể thắng hay không, mới nên cử sự". An Thạch trả lời:

    "Lúc Càn Đức mới lập, ta chỉ cần hai vạn tinh binh là xong việc,  ở  Trung
    Quốc, há lại không thể mộ được hai vạn quân giỏi; năm bảy tướng vừa hay
    sao? Lúc quân ta diệt được Giao Chỉ, uy ta sẽ có.  Rồi ta bá cáo cho Thiểm
    Tây biết, quân dân Thiểm Tây sẽ có thắng khí. Với thắng khí ấy, ta sẽ nuốt


                                       145
   132   133   134   135   136   137   138   139   140   141   142