Page 107 - Lý Thường Kiệt

BẠI CHIÊM-PHÁ TỐNG

Tháng 11 năm M. Ta (1068), Vương Thiều hiến kế đánh nước Thổ Phồn

ở phía tây nước Hạ, để cắt "cánh tay phải của nước này". Vương An Thạch
khen là kỳ mưu. Vua cũng bằng lòng. Cho nên việc binh bắt đầu phát ở đó.
Tuy lấy được Hi Hà và Thần Tông khen An Thạch, nhưng sau này cũng là
một mối lo cho Tống, dai dẳng đến năm 1073.
An Thạch làm nội chính cách mạng, nên bị lắm kẻ thù oán, nhất là các
lão thần. Cho nên kẻ đương thời cũng như các sử gia đời sau đều quy các tội
thất bại nội chính cũng như ngoại giao cho An Thạch. Vì thế xét đoán cho
đích xác trách nhiệm vua Tống Thần Tông và Vương An Thạch trong việc
đánh nhau với nước ta, không phải dễ. Sự chắc chắn là cả hai người đều để
ý đến các man dân miền khê động châu Ung, và trong trí người Trung Quốc
ở trung nguyên, thì dân ta cũng chỉ là một man dân mạnh mà thôi. Cả hai

đều nghĩ sớm chầy gì cũng sẽ mở mang bờ cõi miền nam; vì "nếu thắng, thế
Tống sẽ tăng, và các nước Liêu, Hạ sẽ phải kiêng nể".
Nhưng trong khi bàn bạc về thời cơ thuận tiện, có chỗ dị đồng: lúc vua
muốn gây sự thì An Thạch lại can, lúc An Thạch muốn khởi binh thì vua lại
dè dặt. Trong lúc ấy, các biên thần đều lo liệu sự kết thúc các man dân và
tăng binh lực.
Tháng 7 năm c. Tu (1070), An Thạch bàn với vua việc lấy dân binh thay
mộ binh, có nói: "ở Quảng Nam thủ binh chết nhiều, cần phải dùng gấp
dân quân" (TB 213/6b).

Bấy giờ ý Tống Thần Tông đã quyết. Nhưng binh lực chưa sẵn. Vả An
Thạch cũng mới bắt đầu thí nghiệm các tân pháp, còn phải đối chọi với biết
bao là kẻ ghen ghét oán thù. Cho nên triều đình Tống chỉ tìm cách kiềm chế
phương nam. Tống sợ thất bại, chưa dám gây sự. Tháng 10 năm ấy, viên coi
Quế Châu là Phan Bội tâu: "Tưởng Thánh Du, coi việc văn tự về khê động
Ung Châu, vừa tới nhậm chức mà đã lập tức nói muốn đánh lấy Giao Chỉ.
Sợ sẽ sinh sự, xin đổi y". Vua nghe theo. (TB 216/6a).
Nhưng vua Tống vẫn muốn dời ty kinh lược từ Quế Châu xuống Ung
Châu, để phòng bị sự "Giao Chỉ phản trắc". Sau lại bảo đợi sứ vua Lý sang

115