Page 400 - Lịch Sử Văn Minh Thế Giới

xóa bỏ chế độ chuyên chế nhƣng vẫn giữ thể chế quân chủ với

những vị vua sáng suốt, nếu vua trở nên tàn bạo thì nhân dân có

quyền đánh đổ. Tƣ tƣởng và những công trình nghiên cứu của

ông có ảnh hƣởng lớn đối với tinh thần cách mạng đang âm ỉ ở

châu Âu và đóng góp phần quan trọng vào kho tàng văn minh

nhân loại, nên thế kỉ XVIII đƣợc mệnh danh là thế kỉ Vônte.

Rutxô (Jean Jacques Rousseau 1712 - 1778) xuất thân từ

gia đình nghèo khổ, phải trải qua nhiều nghề để kiếm sống, đi

nhiều nƣớc châu Âu nên có thể thấy rõ tình cảnh cùng cực của

ngƣời dân thƣờng, để xuất nhiều ý tƣởng cấp tiến. Trong những

tác phẩm nổi tiếng nhƣ Luận về nguồn gốc của sự bất bình đẳng

xã hội, Emilơ, Khế ước xã hội, ông nói lên quyền lợi của ngƣời

dân, đặc biệt là nông dân và dân nghèo. Trong khi lên án chế độ

phong kiến, ông phê phán chế độ sở hữu tƣ nhân và hậu quả của

nó là tình trạng bất bình đẳng trong xã hội. Ông chủ trƣơng thay

thế chế độ tƣ hữu lớn bằng chế độ tƣ hữu nhỏ, ai cũng có một tài

sản nhất định, thiết lập chế độ cộng hòa, ngƣời dân có quyền

chính trị nhƣ nhau, đƣợc hƣởng quyền tự do và bình đẳng. Tƣ

tƣởng của Rutxô có ảnh hƣởng mạnh mẽ đối với cách mạng

Pháp cuối thế kỉ XVIII.

Nhiều nhà khoa học cấp tiến thời đó tập hợp trong nhóm

Bách Khoa toàn thƣ (Encyclopédie) do nhà triết học Điđơrô

(Denis Diderot 1713 - 1784) và nhà toán học Đalămbe (Jean Le

Rond d’ Alembert 1717 - 1783) tổ chức. Vônte, Môngtexkiơ,

Rutxô cũng tham gia biên soạn bộ sách này. Nội dung của bộ

Bách khoa là giải thích các hiện tƣợng tự nhiên và xã hội dƣới

ánh sáng của quan điểm duy vật và những thành tựu triết học,

kinh tế học, khoa học tự nhiên mới đạt đƣợc. Điều đó có nghĩa là

phản bác một cách hệ thống các quan điểm duy tâm mà giáo hội