Page 396 - Lịch Sử Văn Minh Thế Giới

có một khoảng cách lớn chƣa từng thấy giữa nhu cầu lƣơng thực

của con ngƣời và khả năng của đất đai đáp ứng nhu cầu đó. Theo

ông, đó chính là nguồn gốc của nạn đói mà loài ngƣời không thể

tránh khỏi.

Thực ra, khi đƣa ra luận thuyết về nạn nhân mãn, Mantuyt

không tính đến 3 yếu tố khi nƣớc Anh (và cả loài ngƣời) bƣớc

vào thời đại mới. Đó là:

- Làn sóng di cƣ, nhiều ngƣời rời bỏ quê hƣơng để đi khai

phá những vùng đất mới còn hoang vu, đem lại cuộc sống dễ

chịu hơn.

- Sự vận dụng những cải tiến quan trọng trong nông nghiệp,

đƣa kết quả của cách mạng công nghiệp vào đồng ruộng nhƣ

dùng các loại máy nông cụ, phân bón, thuốc trừ sâu… làm năng

suất lƣơng thực tăng nhanh và hạn chế hậu quả của thiên tai đối

với nông nghiệp.

- Việc xuất hiện của máy hơi nƣớc cùng cuộc cách mạng

công nghiệp đã tạo nên sự tăng trƣởng kinh tế nói chung giúp

loài ngƣời vƣợt qua những thử thách do sự bùng nổ dân số gây

ra. Trong suốt thế kỉ XIX, dân số Anh tăng gấp 4 lần trong khi

sản xuất quốc gia tăng gấp 14 lần.

Tuy nhiên, quan điểm Mantuyt cũng là lời cảnh báo về sự

tăng trƣởng dân số không kiềm chế, nhất là đối với những xứ sở

lạc hậu, chƣa vƣợt qua thời kì văn minh nông nghiệp.

Bốn là, trong nền kinh tế nông nghiệp, do năng lực lao động

có hạn, nên hầu hết thành viên gia đình phải cùng nhau canh tác

trên đồng ruộng. Điều kiện khách quan đó tạo nên những gia

đình lớn nhiều thế hệ (ông bà, cha mẹ, cô chú, dâu rể, cháu

chắt...) sống chung dƣới một mái nhà, cùng làm việc nhƣ một