Page 140 - Kiến Trúc Đình Chùa Nam Bộ

- Với vãn hóa Chãm-Islam: Tuy Chăm-Islam (phân biệt với Chăm-Bà La Môn giáo
vùng Nam Trung Bộ) là một trong các dân tộc cơ bản hình thành dân cư Nam Bô, nhưng
tập trung cư trú, chủ yếu, ờ Châu Đốc - An Giang khoảng gần hai vạn người. Một vài nơi
khác như Tày Ninh, Đồng Nai, Ihành phố Hồ Chí Minh cũng có người Chăm di trú,
nhưng không nhiều, đa sô' làm nghề buôn bán nhỏ (thương nghiệp). Họ có quan hệ lẫn
nhau chặt chẽ và thường xuyên, mang tính khép kín. Chính vì vậy, ảnh hưởng văn hóa
cùa họ đối với người Việt không nhiểu, nhất là đối với đại đa sô' nhân dân nông nghiệp
tại đồng bằng sông cừu Long, về tôn giáo, hẩu hết người Chăm-Cháu Đốc đều theo Đạo
Hồi và sinh hoạt theo tập tục Hồi Giáo. Phần lớn họ là những tiểu thương nghèo, kiến
trúc dân gian ít có gì đặc sắc, duy chỉ có các Thánh Đường Islam hoặc ngôi nhà làng cùa
bô lão “Sang Palay” là có giá trị hơn cả. Trong phạm vi cuốn sách này, tác giả chỉ
nghiên cứu ảnh hường hình thức của kiến trúc Thánh Đường Hồi Giáo đối với kiến trúc
đình, chùa trong giao lưu văn hóa, không đi sâu vào nghiên cứu nội dung kiến trúc Đạo
Hồi. Đặc trưng kiến trúc cơ bản lớn nhất trong việc tích hợp kiến trúc Chăm đối với kiến
trúc chùa người Việt (không có đình), chính là đơn giản hóa kiểu mái “vòm cung tròn”
(còn gọi là mái “cù hành”), tạo thành điểm nhấn đặc biệt trên tổng thể kiến trúc mặt
đứng. Kiểu kiến trúc này có thể thấy trong kiến trúc Chùa Tây An (Xem hình 3.107),
chùa Phi Lai-Ba Chúc tại Châu Đốc. Kiểu trang trí cửa vòm cung tròn cũng dược kết hợp
với kiến trúc Kh’mer, tạo thành chi tiết kiến trúc cửa lạ lẫm, đặc sắc mang sắc thái
“Châu Đốc” của cả ba tộc người Việt-Kh’mer-Chãm (Xem hình 3.106). Hạn hữu, cột
xoắn ốc và tượng thần phục sức theo kiểu La-Hy, trong các Thánh Đường Islam, cũng
được tiếp biến trong chùa người Việt tại Châu Đốc - Nam Bộ (Xem hình 3.109).

Hình 3.106: Kiên trúc Việt-Kh'mer-Chăm. Hình 3.107: Vòm củ hành trên nóc
[Nguồn: TG] chùa Tây An. [Nguổn: TG]

3.2.2A. Tích hợp văn hóa truyền thống với văn hóa phương Táy
Vừa đặt chán lén mảnh đất Nam Bộ không bao lâu, các thiết chế văn hóa xã hội chưa
kịp ổn định, người Việt Nam Bộ đã phải bị cưỡng bức giao lưu vãn hóa với các nuớc
phương Tây. Trong hoàn cảnh được coi là “quá độ” về văn hóa ấy, khi mà người dân
141