Page 131 - Kiến Trúc Đình Chùa Nam Bộ

3.2.22. Tích hợp vãn hóa với tín ngưỡng địa phương Nam Bộ
Tín ngưỡng cũng nằm trong mảng văn hóa bản địa, nhưng ảnh hường khá sâu sắc đến
tâm linh người dân Nam Bộ. Để dễ tiếp cận, vấn đề tích hợp văn hóa với tín ngưỡng địa
phương Nam Bộ được xét riêng như sau:
Như các chương trước đã trình bày, xuất phát từ đặc điểm vùng văn hoá Nam Bộ qua
sự giao hoà tín ngưỡng - tôn giáo, khởi nguyên khi mới đặt chân lên mảnh đất “điểu thú
quần hoang” này từ đầu thế kỷ XVII, bên cạnh kiến trúc nhà ở, kiến trúc dinh, chùa là
những “ngỏi nhà chung” mang tính chất tâm linh. Phật, Thành Hoàng, Thánh, Thần,
Anh hùng vị quốc vong thân... đều được đánh đổng ]à “Thần linh ban phước giáng họa”
và đểu dược thờ phụng như nhau trong các ngôi nhà chung ấy. Chỉ khác là đình sinh
hoạt định kỳ, chùa sinh hoạt thường kỳ. Chính vì vậy, kiến trúc đình, chùa ban đầu là sự
mở rộng ngôi nhà vuông hay miếu vuông, một gian, mà người dân bản địa theo “bái vật
giáo” (Còn gọi là tín nguỡng vật linh, bái vật giáo sùng bái vật thể tự nhiên như đá, đất,
cây, nưởc, lửa...) và tín ngưỡng “phồn thực” (Phồn = nhiều, thực = nảy nở, tín ngưỡng
phồn thực tôn thò sinh thực khí và hành vi giao phối, đây là tín ngưỡng của cư
dân nông nghiệp) thường kiến lập để thờ phụng thần linh (Kiến trúc mặt bằng vuông này
hiện nay vẫn còn tìm thấy qua các “miễu Bà”, “miễu điền” gốc bái vật giáo (Xem hình
3.89), hoặc xa hơn qua các tháp Chàm (Xem hình 3.84), gốc tín ngưỡng phồn thực.

Mộc (Đóng)

Thổ
(Trung)

Hình 3.84: Mặt bằng tháp Chàm Mỹ Sơn Hình 3.85: Mặt bằng vuông, dạng Ngũ Hành,
(AI). [Nguồn: 25] của kiến trúc đình chùa Nam Bộ. [Nguồn: TG]
Mặt bằng đình, chùa cổ Nam Bộ thường hình vuông là sự tích hợp văn hóa, trước tiên,
từ các loại hình kiến trúc tín ngưỡng địa phương, linh hoạt biến đổi cho phù hợp với yêu
cầu sử dụng mới (Xem hình 3.85). Hình thức này phàng phất nét đặc trưng của một số
cơ sờ thờ tự cổ Việt Nam như Liên Hoa đài - chùa Diên Hưu, tháp chuông - chùa Keo,

132