Page 85 - Huế Trong Tôi

Nhưng bâ't châ'p tâ't cả, với lực lượng mới được tăng
viện từ Sài Gòn ra, từ Pháp sang, Rivière lập tức cho quân
ra đánh chiêm Hổng Gai (tháng 3-1883), không chê' mặt
biển Bắc Kỳ và áp đặt chủ quyền của tư bản Pháp trên
vùng mỏ miền Đông Bắc. Chỉ mây ngày sau, tàu chiến
Pháp lại kéo tới chiêm đóng Quảng Yên. Rồi thừa thắng,
Rivière trực tiếp kéo quân từ Hà Nội xuống đánh chiếm
thành Nam Định (ngày 27-3-1883).
Tmh h'mh giặc Pháp lâh lướt ngoài Bắc không khỏi
làm cho Bùi Văn Dị băn khoăn lo ngại, bộc lộ sự quan tâm
sâu sắc đôi với vận mệnh Tổ quốc. Ngay khi còn ở Nội
các, và tiê'p đó là sau khi đi sứ về (1878), trong một số bài
thơ của ông đã cho thâ'y rõ tâm trạng đó, tự trách mình
tuy có "mộng ước với non sông", nhtmg không đủ tài trí
đế đảm đương việc lớn giúp vua cứu nước;
Thơ dâng lệ những tuôn ròng,
Diệt thù hiềm nỗi mình không đủ tài.
Tấm son dù thác không phai,
Bâng bềnh kiêp sống bạc phơi mái đầu.
(Họa nguyên vần thơ Vua răn bảo các văn thần).
Khi lại trông đợi có người tài ra đảm đương việc nước
và rứiắc nhở mọi người cùng thời phải cảnh giác đôi với
mưu sâu của giặc:
Tin hồng từ năm trước,
Tiếng cuốc vọng canh khuya,
Cậy ai lo việc nước,
Trong cuộc chớ u mê.
(Tháng 7, sứ bộ đi ký định ước về, vâng lệrửi vua làm
thơ này).

83