Page 90 - Huế Trong Tôi

ông được thăng quyển Thượng thư Bộ Lễ kiêm Phó tổng
tài Quốc sử quán, biên soạn bộ sử lớn của triều Nguyễn là
Đại Nam thực lục đệ tứ kỷ, viết về triều vua Tự Đức.
Đến khi Thành Thái lên ngôi (tháng 2-1889), ông
càng được trọng dụng, ông không chỉ làm Kinh Diên

giảng quan mà còn là Phụ đạo đại thần dạy vua học, và
chỉ mấy năm sau lại lên chức Thượng thư Bộ Lại, Phụ
chính đại thần. Mặc dầu hoạn lộ lúc này có thể nói là
hanh thông, nhưng qua thơ văn ông vẫn kín đáo bộc lộ
nỗi buồn của một ông quan mâ't nước vẫn nhớ tới ngôi
nhà rứiỏ ở Hải Nông thuộc miền núi đổi huyện Yên
Định, tỉnh Thanh Hóa:

Cười với non xanh, đi lại về,
Mây canh hộ cửa ghép bằng tre...
Nhà bên có rượu thường mang biếu,
Đình mới sang năm gạt lệ nhòa.
Với nỗi niềm tâm sự như vậy, đến năm 1890, ông từ
chức Thượng thư Bộ Lại và Phụ chừih đại thần, chỉ giữ

chức Phụ đạo đại thần kiêm Phó tổng tài Quốc sử quán.
Những năm làm quan cuối đời, Bùi Văn Dị dốc tâm huyết
vào việc dạy học cho vua Thành Thái - sau này cũng có
chí hướng cứu nước, và vào việc biên soạn quốc sử, đổng
thời cũng biên tập hoàn chinh bộ thơ vịnh sử của vua Tự
Đức. Khối lượng công việc biên soạn và trước tác của ông
hoàn thành trong những năm cuối đời tâ't nhiên là làm

theo lệrứi vua, nhưng chắc rằng cũng không ngoài mục
đích phát huy nền văn hóa dân tộc, vì ông vẫn có lòng tm

88