Page 72 - Huế Trong Tôi

từ năm 1878 đến năm 1883 ở Duyên Hà (Thái Bình) và

Phù Cừ (Hưng Yên) để đến năm 1884 mói chừih thức
nhận một chức học quan (Giáo thụ) ở huyện Tam Nông
(Hưng Hóa, tức vùng Phú Thọ ngày nay).
Năm 1884, Đào Nguyên Phổ bắt đầu ra làm quan là
một năm đáng ghi nhó, trước đó một năm, thành Hà Nội
đã bị mâ't lần thứ hai vào tay giặc Pháp và triều đình
Huế phải ký hai hiệp ước Quý Mùi (ngày 25-8-1883) và
Giáp Thân (ngày 6-6-1884) đánh dấu sự đầu hàng của
giai câ'p phong kiến Việt Nam trước sự tâh công hung
bạo của chủ nghĩa tư bản Pháp trong thời kỳ tiến lên chủ
nghĩa đế quốc. Tiếp liền sau đó là việc Pháp đánh chiếm
Kinh thành Huế (đêm mồng 4 rạng sáng mồng 5-7-1885),
rồi vua Hàm Nghi xuống Chiếu Cần Vương thứ nhất (ngày

13-7-1885) phát động một cao trào yêu nước chống Pháp
trong nhân dân, trong đó có sự tham gia tích cực của giói
văn thân, sĩ phu là những trí thức dân tộc thòi đó. Tất cả
các sự kiện dồn dập đó không khỏi tác động mạrữí mẽ và
sâu sắc đêh Đào Nguyên Phổ là một nhà nho truyền
thống có ý thức rõ rệt về trách nhiệm của mình trong cơn
nguy khốn của đâl nước.
Đào Nguyên Phổ dạy học một thời gian, rồi được cử
làm Tri huyện Võ Giàng (Bắc Ninh), nhưng chỉ một thời
gian ngắn đã bị bãi chức (1891) vì đế mâìt trộm tiền thuế

của huyện. Việc Đào Nguyên Phổ bị bãi chức năm 1891
chấm dút thòi kỳ học tập thành đạt, rồi tiến thân trên con
đường cử nghiệp và quan trường truyền thổíng, để bước
vào một thời kỳ mới. Chỉ một thời gian không lâu sau khi

70