Page 365 - Dinh Dưỡng Cận Đại

2. Tuối già đã làm thay đổi sự hâ'p thu thuốc

Phần lớn các loại thuốc và các chất độc hại đều đưỢc hấp thu vào cơ thể người
cao tuổi một cách khuyếch tán thụ động hơn là quá trình chủ động. Chức năng của
dạ dày ruột đã bị thay đổi khi sử dụng một sô" thuốc tuỳ theo sự tăng của tuổi già.
Thiếu acid dịch vị thường là rốì loạn chung của người già với pH dạ dày tăng đã
ảnh hưởng đến sự ion hoá và hoà tan một sô" thành phần thuốc và độc chất. Thí dụ
sự hấp thụ digoxin một loại thuốc thường được kê theo đơn đô"i với ngưòi cao tuổi, có
thể làm giảm acid dịch vị dạ dày (2), do đó vối bệnh nhân bị giảm acid dạ dày, phải
chú ý theo dõi liều lượng của thuốc và thay đổi cho phù hỢp. Sự giảm acid trong
dịch vị dạ dày thường dẫn đến sự chậm trệ làm trông rỗng dạ dày và có thể gây cản
trở làm chậm sự hấp thụ và tăng sự thoái biến các thành phần trong dạ dày ruột.
Lưu lượng máu nội tạng thường giảm theo tạng hoặc gây cản trở và giảm tỷ lệ hấp
thu. Tuy nhiên tác động trên cơ thể bù đắp bởi sự giảm chung khả năng di động của
ruột theo tuổi đã làm tăng thòi gian lưu giữ thuốíc và chất độc tại ruột. Triệu chứng
hấp thu kém và viêm tuỵ đã làm giảm sự di động của ruột khi tuổi cao và có thể
gây chậm trễ sự hấp thu thải trừ các chất độc. Trường hỢp có túi thừa tại ruột tá
tràng và bệnh thiếu máu cục bộ tại ruột khi tuổi đã cao đã dẫn đến triệu chứng
kém hấp thụ. Thêm vào đó người già thường phải dùng nhiều thuốc hơn đã dẫn đến
sự giảm chức năng tiêu hoá trong dạ dày ruột và gây giảm khả năng hấp thu dinh
dưỡng.

Mặt khác khi tuổi già thành phần cơ thể có thay đổi nên đã ảnh hưởng không
thể tránh khỏi đến tác động và sự phân bô" chất độc và thuốc trong cơ thể.

Theo tuổi già khối lượng nạc (thịt) giảm theo trọng lượng cơ thể và khô"i lượng
lớp mỡ dưối da tăng (3) theo trọng lượng cơ thể và có thể tăng 18-36% vói nam và
33% đến 48% với nữ (4). Sự thay đổi trên sẽ kèm theo sự mất nước và kết quả là
người già thường xuyên xuất hiện cơn khát. Nước trong tê" bào giảm từ 42% ở người
trẻ, tới 33% ở người già (5). Với sự thay đổi của thành phần ưa mỡ phân bô" với thể
tích lốn, trong khi thành phần ưa nưóc, lại phân bô" với lượng nhỏ hơn theo tuổi. Do
đó nếu thành phần thuốc có độ hoà tan trong chất béo cao như diazepam (6) và
lidocaine sẽ phân bô" khá rộng theo tuổi trong khi thành phần thuốíc tan trong nước
như cồn rượu acetaminophen (7) và antipyrin lại phân bô" hẹp ỏ người già.

Nồng độ protein trong huyết tương cũng thay đổi theo tuổi và làm thay đổi sự
phân bô" thuốc và chất độc do có khả năng liên kết cao với protein. Nồng độ albumin
giảm theo tuổi trong khi nồng độ al-acid glycoprotein và globulin huyết thanh có
thể không thay đổi theo tuổi (8,9)

3. Kích thước của gan và chuyển hoá thuốc

Gan là cơ quan chủ yếu trong tác động giải độc các chất dị sinh học ngoại lai và
trong các tét thử nghiệm tại labo đã không thể hiện rõ chức năng thay đổi khi tuổi
cao, nhưng cũng cần chú ý gan có thể thay đổi chức năng khi người già ở vào tình
trạng chấn động (tác nhân gây kích thích phản ứng sinh lý bảo vệ).
ở người trên 65 tuổi kích thước của gan giảm 25% so với tuổi 40. Giảm thể tích
khối lượng gan 17 - 32% giữa tuổi 20 và 90 đã được kiểm soát bởi siêu âm (10) và

357