Page 309 - Dinh Dưỡng Cận Đại

a. Nguyên bào xương (tạo cốt xương): được hình thành từ các tế bào đệm của tuỷ
(marrow stromal cells), là những tế bào xương có chức năng tổng hỢp, tích tụ và
hướng sỢi protein vào khuôn, sau đó tác động tạo cho khuôn có khả năng vô cơ hoá.
b. Tế bào dây: thường dẹt, phẳng, giông nguyên bào sỢi bao phủ bề mặt của
xương. Chúng được sản sinh từ nguyên bào xương.
c. Huỷ cốt bào (tế bào huỷ xương): được hình thành từ tế.bào đơn nhân đại thực
bào thường có nhiều nhân có nhiệm vụ giải phóng các sản phẩm chuyển hoá vào
dịch ngoài tế bào chung xung quanh khu vực tiêu xương và từ đó luân chuyển theo
hệ tuần hoàn. Thành phần calci và phốt pho được giải phóng vào hệ tuần hoàn sẽ
đưỢc sử dụng để hình thành tái tạo xương ở khắp cơ thể, trong khi đó các mảnh
protein được tiếp tục chuvển hoá hoặc bài tiết.

d. Tế bào xương: là các nguyên bào xương đã ngừng tổng hỢp khuôn và được
gắn chặt vào xương.
Xương đưỢc phân thành các đoạn; phần dài gọi là thân xương (diaphysis), rồi đến
phần luôn được phát triển tái tạo gọi là hành xương và phần cuối gọi là đầu xương.

1.3. Sự phát triển của xương
Trong tử cung ngay từ khi còn là thai nhi xương đưỢc hình thành từ sụn.
Trong quá trình tuần hoàn máu, sụn đưỢc calci hoá và biến đổi qua huỷ cốt bào và
nguyên bào xương thành xương. Sự hình thành xương phải qua các giai đoạn hoạt
hoá khởi động, tiếp theo là tiêu xương, rồi đến tái tạo hồi phục và cuối cùng là
hình thành xương.

1.4. Chúc phận của xương

Chức phận của xương bao gồm hai chức năng khác nhau: giữ cho cơ thể được
cứng chắc và cung cấp các dung dịch đệm ổn định nội môi, đặc biệt là giúp cơ thể
giữ ổn định mức calci trong dịch tuần hoàn của cơ thể và cung cấp phospho dự trữ.
Ngoài ra chức phận của xương còn giữ vị trí điều hoà quá trình ổn định nội môi
trong tái tạo lại xương.

1.5. Các chất dinh dưỡng quan trọng cho sự vẹn toàn của bộ xương
Trong rất nhiều khảo sát, các nhà khoa học về dinh dưỡng và lâm sàng đã nhận
thấy có khá nhiều thành phần dinh dưỡng đã tham gia và tác động ảnh hưỏng tới
chức phận của tế bào xương, bao gồm: thiếu dinh dưõng protein năng lượng, thiếu
calci, phospho, vitamin D, K và một sô" yếu tố vi lượng như vitamin c, đồng, kẽm,
măng gan, manhê (3, 4).
Calcỉ và phospho: toàn bộ khốĩ lượng xương cơ thể có khoảng 1100 - lõOOg
calci và nếu so vói các thành phần dinh dưỡng khác, calci có lượng dự trữ lớn. Nếu
khẩu phần ăn thiếu calci, lượng dự trữ calci cho xương sẽ giảm và nguy cơ gãy
xương trong cộng đồng sẽ khá cao. Thực trạng thiếu calci trong khẩu phần và nhận
thức về vị trí của calci trong cơ thể, đặc biệt là ỏ tuổi trưởng thành đã làm mất cảnh
giác của một sô" nhà khoa học tại nhiều nưóc và dẫn đến sự hạn chê" phát triển
chiều cao và gây tình trạng thiếu calci dự trữ tạo xương trong cộng đồng (2).

301