Page 308 - Dinh Dưỡng Cận Đại
P. 308
8. DINH Dir&NG LIÊN QUAN ĐẾN SINH HỌC XirVNG VÀ BỆNH LOÃNG,
NHUYỄN XƯƠNG
1. Dinh dưõng liên quan đến sinh học xương và bệnh về xương
1.1. Thành phẩn và cấu trúc xương
Xương là tổ chức mô bao gồm 2-5% tế bào và 95-98% thành phần vô cơ. Chính
thành phần vô cơ đã tạo cho xương có đặc tính cứng chắc và co giãn đàn hồi.
Trong khÔỊ vô cơ của xương bao gồm nhiều chất khoáng bao bọc và khuôn
protein còn đưỢc gọi là mô tiền cốt xương có thành phần chất khoáng chiếm tối 1/2.
Không như các mô liên kết khác, trong xương không có nưốc tự do. Gắn chặt vào
thành phần vô cơ là các tế bào còn gọi là tế bào xương, được tích tụ và đọng lại
trong các hốc của khuôn và thông tin cho nhau trong mạng lưới toả khắp tiểu quản
của xương (1).
Thành phần của xương: chủ yếu có từ 2-8% là carbonat, 37-40% calci và 50-58%
phosphat. Ngoài ra trong xương còn một lượng rất nhỏ Na, Kali, Mg, citrat và một
số ion khác trong dịch ngoài tế bào.
Khuôn protein (protein matrix): khuôn protein của xương là gân, dây chằng và
chân da, bì có thành phần chủ yếu là chất tạo keo, colagen chiếm tối 90% thành
phần hữu cơ khuôn. Colagen của xương là những sỢi protein dài, cuốh thành 3 vòng
xoắn (triple helix) mà phân tử chính của colagen là glycin. Sự liên kết chéo trên đã
giúp các sỢi đề phòng sự trượt từ sỢi nọ sang sỢi kia theo trục của sỢi khi bị va
chạm mạnh.
Khuôn protein không có chất tạo keo (colagen): khuôn protein không có chất tạo
keo chiếm khoảng 10% là chất hữu cơ của xương trong đó có acid glutamic, đưỢc
cacboxyl hoá ở dạng gama và gọi là gla-protein hoặc osteocalcin (BGP, bone gla-
protein) chiếm tới 1,5% khuôn. Ngoài ra còn một sô" các protein khác là osteonectin,
íìbronectin, matrix gla-protein, osteopontin và sialoprotein xương. Chức năng của
các thành phần protein xương hiện chưa rõ (1).
1.2. T ế bào và chức phận
Có 4 tế bào xương chính;
a. Nguyên bào xương (tạo cốt xương)
b. Tế bào dây
c. Tế bào xương
d. Huỷ cốt bào (tế bào huỷ xương)
Các tế bào xương có nhiệm vụ giữ gìn bảo vệ các đặc tính cơ bản của xương và
điều hoà chức năng ổn định nội môi của xương.
300
