Page 272 - Dinh Dưỡng Cận Đại

VLDLs (lipoprotein có tỷ trọng rất thấp) bao gồm triglycerid trong trung tâm
lipoprotein và 3 apolipoprotein trên bề mặt bao bọc ngoài apo-B-100 (gọi là apo-B),
apo-Cs và apo-E. VLDL triglycerid được thuỷ phân bởi men LPL (lipoprotein lipase)
và VLDL thoái hoá, thành những phần tử nhỏ TGRLPs còn được gọi là VLDL tồn
dư (VLDL remnant). men HTGL gan (hepatic triglyceride lipase) có thể thuỷ phân
triglycerid tồn dư và chuyển chúng thành LDL.
Sự tăng cholesterol huyết thanh cả VLDL và LDL thường gặp ở người béo trệ
và lớn tuổi (3). Có hai loại acid béo có thể làm tăng mức cholesterol huyết thanh là
acid béo bão hoà và acid béo một nốì đôi không bão hoà nhóm trans (5). Trong cơ
thể chỉ có khoảng 1/2 lượng cholesterol ăn vào đưỢc hâp thu. Mặt khác tại tế bào
gan có khả năng ester hoá cholesterol hoặc bài tiết vào mật. Tuy cơ chế hoạt động
có hiệu quả, nhưng nồng độ LDL-cholesterol cao vẫn thường gặp ở nhóm người ăn
lượng cholesterol cao trong khẩu phần. Do đó biện pháp giảm lượng cholesterol
hàng ngày trong cả 3 bữa ăn đã được xem là tốì ưu.

Sau thời kỳ mãn kinh, lượng estrogen ở nữ giối giảm, đã làm tăng cholesterol
trong huyết thanh. Tại thực nghiệm trên động vật đã nhận thấy, estrogen kích
thích tổng hỢp LDL-receptor (thụ thể) và cũng có thể xảy ra trên cơ thể người (5).
Sau mãn kinh, lượng estrogen và hoạt tính thụ thể LDL cũng sẽ giảm.
Điều trị tăng cholesterol máu ỏ mức thấp, trưốc hết cần xác định nồng độ lipid
và lipoprotein huyết thanh, bao gồm tổng cholesterol (C), triglycerid (TG) và HDL-
cholesterol (HDL-C) (1)
Nếu lượng triglycerid dưới 300mg/dl trong huyết thanh và LDL-cholesterol
(LDL-C) sẽ được tính theo công thức sau:
LDL-C == c - HDL-C - TG/5
TG/5 là nồng độ của VLDL cholesterol. Khi triglycerid trên 300 mg/dl kiểm tra
LDL cholesterol cần phải thực hiện kỹ thuật siêu ly tâm để loại bỏ VLDL, sau khi
đã loại bỏ VLDL, LDL-cholesterol được tính theo công thức sau:
LDL-C = (C - VLDL-C) - HDL-C
Trong theo dõi điểu trị lâlh sàng, cần xác định mức LDL-cholesterol huyết
thanh tăng ở mức nhẹ là 130 - 159mg/dl và cần thực hiện một sô" biện pháp dinh
dưỡng điều trị sau: giảm lượng mỡ động vật và các thực phẩm nhiều cholesterol để
giảm lượng cholesterol ăn vào tạo điều kiện giảm lượng LDL-cholesterol huyết
thanh; cần chú ý giảm cả lượng acid béo một nôi đôi chưa bão hoà nhóm trans, mỡ
macgarin, sữa có lượng béo cao và thay bằng lượng sữa không có béo, lòng đỏ trứng
gà, thịt nạc...

Cần đặc biệt theo dõi cân nặng vì cân nặng thường tăng theo tuổi và dẫn đến
tăng nhẹ cholesterol máu (3). Giảm cần nặng cần phải theo dõi duy trì mức
cholesterol ở mức mong muốn và thực hiện việc giảm nhiệt lượng khẩu phần ăn có
thể từ 300 - 500 Kcalo ngày, tăng các hoạt động thể dục thể thao hàng ngày như đi
bộ, bơi và hoạt động thể thao. Giảm cân nặng cơ thể cần chú ý giảm thực phẩm có
lượng gluxit cao như các loại bánh ngọt, thức ăn tráng miệng, đồ uốhg có đường, các
loại ngũ cốc, hạt, củ có lượng tinh bột cao... và thay một phần bằng một lượng vừa

264