Page 269 - Dinh Dưỡng Cận Đại
P. 269
3. DINH DưỠNG PHÒNG TÂNG LIPID HUYẾT VÀ xơ VỮA ĐỘNG MẠCH
Trong những thập kỷ gần đây các nhà y học lâm sàng đã chứng kiến và xác
định sự tăng cholesterol có liên quan đến rôì loạn lipoprotein trong huyết thanh và
gây bệnh xơ cứng động mạch và tim mạch vành. Đặc biệt những nghiên cứu lâm
sàng tiếp theo trên động vật và người, nhận thấy lượng cholesterol cao trong huyết
thanh đã dự báo về nguy cơ mắc bệnh tim mạch vành (CHD) (1). Ngoài ra cũng
phải kể đến các rốì loạn trong chuyển hoá lipid, lipoprotein huyết thanh, lượng
lipoprotein có tỷ trọng thấp (LDL) còn được gọi là tăng cholesterol máu đã dẫn đến
nguy cơ tạo vữa mạch và bệnh tim mạch vành.
Lipid huyết thanh bao gồm cholesterol và triglycerid là các phân tử độc lập
được hoà tan hỏi một chất không phải là lipoprotein để hình thành một hỢp chất đa
phân tử được gọi là lipoprotein. Trong huyết thanh chứa nhiều loại lipoprotein khác
nhau, trong đó lipoprotein có tỷ trọng thấp (LDL) là hỢp chất mang cholesterol.
Ngoài ra còn có một sô" dạng triglycerid giàu lipoprotein (TGRLPs) đưỢc tạo thành ở
ruột và được gọi là vi thể nhũ trấp (chylomicrons). TGRLPs được sản xuất tại gan và
đặt tên là lipoprotein có tỷ trọng râ"t thâ"p (VLDLs). Tuy nhiên vi thể nhũ trấp không
đưỢc xem là châ"t lipoprotein vữa mạch nhưng rõ ràng là VLDL có khả năng gây vữa
mạch. Ngoài ra còn một sô" dạng lipoprotein có tỷ trọng cao cũng chứa cholesterol,
nhưng không tác động gây xơ vữa động mạch và nếu trong huyết thanh chứa lượng
cao HDL có thể xem có khả năng bảo vệ phòng bệnh tim mạch vành (CHD).
Sự rô"i loạn chuyển hoá lipoprotein thường được chia thành 3 loại:
— Tăng cholesterol máu
— Vi thể nhũ trấp huyết
— Vữa mạch loạn tăng lipid huyết
Sự tăng cholesterol máu thường gặp ở mức độ trung bình, cao và rất cao, thể
hiện ở nồng độ mức LDL cholesterol.
Vi thể nhũ trấp huyết, thể hiện sự tăng vi thể nhũ trấp vói tăng hoặc không
tăng mức VLDL.
Cuối cùng vữa mạch loạn tăng lipid huyết, là đặc tính thể hiện sự rô"i loạn
chuyển hoá không bình thường của lipoprotein trên cơ thể ngưồi.
1. Tăng cholesterol máu
' Tăng cholesterol máu được xác định khi có sự tặng rõ rệt nồng độ LDL
cholesterol trong huyết thanh, thúc đẩy sự tạo vữa mạch và dẫn đến tăng nguy cơ
gây bệnh tim mạch vành (CHD). Ngược lại tại cộng đồng dân cư có lượng LDL thấp,
nhận thấy ít có nguy cơ gây bệnh tim mạch vành. Bảng 5.4 giới thiệu phân loại mức
tăng cholesterol tổng sô" trong huyết thanh theo chương trình quốc gia giáo dục về
phòng chông cholesterol tại Mỹ (NCEP) xác định năm 1993 (1).
261
