Page 262 - Dinh Dưỡng Cận Đại

2. DINH DirÍNG VÀ BỆNH THẬN

1. Chức năng chính của thận

Là chuyển hoá, nội tiết và bài tiết. Ba chức năng trên có thể bị rốì loạn tổn
thương khi mắc bệnh thận, gây tác động xấu tối trạng thái dinh dưõng và sức khoẻ
của người bệnh. Khi thận bị tổn thương, hoại tử, có sẹo ở nhu mô thận sẽ tác động
giảm chức năng hoạt động của tôc độ lọc tiểu cầu (GFR) là chỉ tiêu, tiêu chuẩn để
xác định bệnh thận mạn tính.
Sự giảm tốc độ tiểu cầu có thể xẩy ra theo 3 cơ chế chính

a. Giảm tốc độ lọc trong ốhg sinh niệu đơn còn gọi là đơn vị bài tiết của thận.
Tốc độ lọc trong ống sinh niệu cơ thể người là 60 nL (nanolít)/phút, đốì vối tổng tốíc
độ lọc tiểu cầu GFR của 120 ml/phút là khoảng 1 triệu ốhg sinh niệu (nephron)
trong mỗi một thận của 2 thận.
b. Giảm số lượng ốhg sinh niệu chức năng (functional nephrons).
c. Phốỉ hỢp giữa hai cơ chế trên và giảm ống sinh niệu là tác nhân chính gây
tổn thương chức năng thận được giôi thiệu ở bảng 5.4.

Bảng 5.4. Tám chức năng chính của thận

a. Bài tiết các sản phẩm thải của quá trình chuyển hoá (urea, creatinin, acid uric)
b. Giữ khối lượng thể tích thành phần ion trong dịch cơ thể
c. Loại và thải trừ, giảm tính độc cùa thuốc và độc tố.

d. Điều hoà hệ thống áp lực máu
e. Sản xuất cơ quan tạo hồng cầu (erythropoietin)
f. Điều hoà chuyển hoá chất khoáng qua tổng hợp nội tiết (1,25 - dihydroxycholecalciíerol
và 24, 25-dihydroxycholecalciferol).

g. Giảm và dị hoá (giải hoá, catabolism) các hormon peptít (insulin, glucagon, hormon
tuyến cận giáp) và protein có phân tử lượng thấp (B2 microglobulin và các chuỗi ngắn
(light chains)

h. Điều hoà chuyển hoá tạo đường gluconeogenensis), chuyển hoá lipid.

Khi tốc độ lọc tiểu cầu (GFR) bị giảm, các chất hoà tan được bài tiết qua thận
chủ yếu qua lọc như urea, creatinin được tích luỹ trong dịch cơ thể và làm tăng
urea, creatinin trong huyết tương. Như vậy nồng độ của urea creatinin đã tạo điều
kiện cho sự giảm tốc độ lọc tiểu cầu (GFR) và khi GFR giảm tối giá trị dưối 25%
bình thường (=30 ml/phút) các chất hoà tan khác sẽ được lọc và tích trữ trong dịch
sinh học cơ thể như phô"t phát, sulíat, acid uric, manhê, hydrogen và kết quả là sẽ
tăng sự chuyển hoá acid và tiếp theo khi đã nhiễm bệnh, các thành phần chất hoà
tan sẽ đưỢc giữ lại trong dịch cơ thể là phenol, guanidin, acid hữu cơ, indol, peptid

254