Page 234 - Dinh Dưỡng Cận Đại

Tăng ỉipid huyết: bệnh tim mạch của người lớn thường có nguồn gốc từ tuổi
thiếu niên và trưởng thành. Strong JP năm 1986 đã theo dõi một sô" quân nhân Mỹ
tử nạn trong chiến tranh ở Triều Tiên và Việt Nam qua khám nghiệm tử thi đều có
tỷ lệ xơ vữa động mạch cao, mặc dù tuổi còn râ"t trẻ (12). Tiếp theo cũng chính tác
giả đã phát hiện có sự liên quan chặt chẽ giữa xơ vữa động mạch và mức tăng lipid
LDL cholesterol huyết (13). Khảo sát của Strong JP đã cho thấy tuổi thiếu niên
trưởng thành có nguy cơ mắc xơ vữa động mạch sớm (premature atherosclerosis) sẽ
dẫn đến nguy cơ sớm bị bệnh tim mạch (premature heart disease) (14, 15).
Cholesterol máu cao ở tuổi thiếu niên thường dẫn đến tăng cholesterol huyết
khi ở tuổi trưởng thành và người lớn. Và nếu ở tuổi đó có lượng cholesterol huyết
thâp thì khi lớn và trưởng thành cholesterol huyết cũng thâ"p (15).
Cholesterol cao trong máu ở tuổi thiếu niên có thể do một sô" nguyên nhân bị rô"i
loạn gen di truyền, gia đình tiền sử có người mắc bệnh có lượng lipid cao trong máu
gây tăng lipoprotein huyết hoặc ăn thực phẩm có nhiều cholesterol.
Có hai dạng phổ biến di truyền: "gia đình tăng cholesterol máu" và "gia đình
tăng lipid huyết" đểu là thể nhiễm sắc định hình di truyền trội (autosomal
dominantly inherited). Ngoài ra tại Hoa Kỳ điều tra khảo sát năm 1996 (16) đã
nhận thấy tuổi thiếu niên có 19% đã uống rưỢu, 35% hút thuốc và 10% nghiện ma
tuý. Cần phát hiện và điều trị sớm cả hai bệnh tăng lipid và cholesterol máu ở tuổi
thiếu niên trưỏng thành, không sử dụng quá 1 0 0 mg cholesterol trong khẩu phần
ăn với lượng 1000 Kcal, tối đa không quá 200-300 mg/ngày (15). Lượng lipid không
quá 20-30% nhiệt lượng khẩu phần, trong đó acid béo bão hoà dưới 10%. Ngoài
khẩu phần ăn cần phải chú ý thực hiện thay đổi tập quán sinh hoạt, không ngồi
một chỗ (sedentary), tích cực rèn luyện vận động, không để tăng cân, đái tháo
đường, cao huyết áp, không ăn vặt, không uốhg rưỢu hút thuốc... Nếu cần phải điều
trị, có thể sử dụng cholestyramin để giảm nhanh lượng cholesterol trong máu.

Tóm tắt: Tuổi thiếu niên trưởng thành giữ vị trí đặc biệt, trong quá trình phát
triển thành người lao động có ích cho xã hội.
Các bệnh béo trệ, tăng cholesterol, lipid huyết, lười rèn luyện thể lực và lao
động, có thai sóm, ăn uốhg không điều độ và khẩu phần thiếu cân đô"i khoa học
(nhiều acid béo no, ăn ít rau quả, lượng calci, khoáng vi lượng và vitamin thấp)
uống rượu và hút thuốc đều phải được báo động và lên án, vì hậu quả sẽ làm giảm
chiểu cao, mắc nhiều bệnh, ảnh hưởng đến tuổi dậy thì, m ật độ xương giảm, tăng
nguy cơ mắc bệnh tim mạch, béo trệ, và ung thư đều là những tổn thất cho xã hội.
Cần đưỢc sự quan tâm kiểm tra, khuyến cáo và giám sát quản lý của cả cộng đồng.

226