Page 68 - Dạy Học Vật Lý

SPBook - vươn tầm tri thức, chắp cánh tương lai

tại trưÒTig đại học ơpxala, cùng dạy một trường với ông nội, ông ngoại và cha đẻ

của mình.
Anđơ Xenxiut, nhà thiên văn học

ở lớp 6 ta biết đến Xenxiut qua các bài học về nhiệt kế, cụ thể là trong bài

21 có nói đến nhiệt giai mang tên ông. Mặc dù việc tạo ra nhiệt giai Xenxiut đã
mang lại vinh quang cho ông, nhưng sự nghiệp khoa học của ông chủ yếu lại là

lĩnh vực thiên văn. Vì vậy trước hết hãy nói sơ qua những đóng góp của ông về
thiên văn. Năm 1732, hai năm sau khi được bổ nhiệm làm giáo sư thiên văn, Anđơ

Xenxiut thực hiện một chuyến du khảo kéo dài bốn năm qua nhiều nước châu Âu,
chủ yếu là Đức, Italia, Pháp. Mục đích của ông trong chuyến du khảo này là nhằm

mở rộng những hiểu biết về thiên văn. Vì vậy ông đã đến tham quan hầu hết

những đài thiên văn nổi tiếng thời bấy giờ và gặp gỡ, trao đổi với nhiều nhà thiên
văn lớn ở châu Âu. Trong số những đài thiên văn mà ông đến thăm, ông quan tâm

đặc biệt đài thiên văn Paris. Tại đây, ông đã được mời làm người phản biện dự án

đo phần đường kinh tuyến đi qua Lapôni (Laponiey* do Viện Hàn lâm Khoa học
Pháp đề xuất.

(I) Thời ấy, Lapôni là tên một miền đất ở Bắc cực thuộc châu Âu nam ở phía bắc và giáp với Thụv
Điển. Hiện nay Lapôni là một tinh của Thụy Điển.

Thụy Điển là nước ở gần Bắc cực nên thường xuyên được chiêm ngưỡng

một hiện tượng thiên nhiên kì thú là hiện tượng cực quang. Anđơ Xenxiut quan

tâm đến hiện tượng này từ rất sớm. Vì vậy, cho đến năm 1733 Anđơ và một số
người khác - trong đó phải kể đến một cộng tác viên nhiệt tình là Olôp Hiooctơ

(01of Hiorter) - đã có trong tay các kết quả được ghi chép cẩn thận của 316 cuộc
quan sát hiện tượng cực quang trong khoảng thời gian từ 1716 (lúc Anđơ mới

15 tuổi) đến 1732. Năm 1733, nhân chuyến du khảo, Anđơ đã công bố công trình

đồ sộ nói trên tại Nurembe (Nuremberg).

68