Page 63 - Dạy Học Vật Lý

Đanien Gabrien Pharenhai (1686-1736)

ở thời nay việc chia độ một nhiệt kế không có gì khó khăn vì ta chỉ cần

“sao chép” những nhiệt giai có sẵn, là những nhiệt giai đã được khoa học thừa
nhận, ở thời Pharenhai đã có nhiệt giai Niutơn, nhiệt giai Rômơ nhưng chúng

chưa phải là những nhiệt giai đã được khoa học thừa nhận.

Nhiệt giai Niutơn được nêu ra vào năm 1701 có hai nhiệt độ mốc: nhiệt độ
của nước đá đang tan và nhiệt độ của nước đang sôi. Nhưng khi thực hiện việc

chia độ thực tế thì Niuton lại chia theo cách sau: ông vẫn lấy nhiệt độ của nước đá
đang tan làm một nhiệt độ mốc, và ông coi đó là không (0) độ. Còn nhiệt độ mốc

thứ hai ông không lấy nhiệt độ của nước đang sôi như chính ông đã đề xuất mà

lấy nhiệt độ của một người khỏe mạnh ở trạng thái bình thường, và ông coi đó là
12 độ. Chú ý rằng con số 12 là con số cơ bản trong hệ đếm thập nhị phân, hệ đếm

khá thịnh hành ở châu Âu hồi đó.
Việc thành lập nhiệt giai Rômơ cũng gần giống như nhiệt giai Niutơn:

nhiệt độ mốc thứ nhất coi là không (0) độ; nhiệt độ mốc thứ hai là nhiệt độ của
nước đang sôi và Rômơ coi đó là 60 độ. Con số 60 cũng liên quan chặt chẽ với hệ

đếm thập nhị phân; 60 = 12 x5, là bội của 12. Nhưng những con số trên vẫn chỉ là

những con số dự định, giống như trường hợp Niutơn. Còn hai nhiệt độ mốc thực
tế thì như trên chiếc nhiệt kế mà Rômơ giới thiệu với Pharenhai lại là không (0)

độ và 22,5 độ.

Theo Pharenhai thì Rômơ lấy nhiệt độ mốc 22,5 độ là nhiệt độ của một
người khỏe mạnh, bình thường. Còn nhiệt độ mốc không (0) độ thì ngay khi ấy

Pharenhai cũng không nhớ rõ là Rômơ chọn nhiệt độ của nước đá đang tan hay
nhiệt độ đông đặc của nước muối. Đen nay ta cũng không thể biết chắc chắn điều

đó được nữa bởi vì những tài liệu có liên quan đến vấn đề này đã bị cháy rụi trong
một cuộc hỏa hoạn tồi tệ xảy ra ở Côpenhagơ (Copenhague) năm 1728.

63