Page 338 - Dạy Học Vật Lý

SPBook - vươn tầm tri thức, chắp cánh tương lai

IX.5- Hanx Crỉxchiên ơcxtit (1777-1851)

Lòi dẫn

Trong bài 22, Vật lí 9, có giới thiệu một thí nghiệm được mô tả trên hình
22.1 trang 61. Thí nghiệm này gồm một dây dẫn đặt song song với một kim nam

châm tự do và ở phía trên kim nam châm. Khi cho dòng điện chạy qua dây dẫn thì
kim nam châm bị quay đi. Khi ngắt dòng điện thì kim nam châm lại quay trở về vị

trí cũ. Thí nghiệm này có ý nghĩa rất quan trọng và được ơcxtit thực hiện năm

1820. Đây là một thí nghiệm có tính lịch sử, ngày nay nó được gọi là thí nghiệm
ơcxtit.

ơcxtit, thời thơ ấu
Hanx Crixchiên ơcxtit (Hans Christian

0rsted) gọi là Hanxơ sinh ngày 14 tháng 8 năm
1777 tại thị trấn Rutcôbinh (Rudkobing) trên hòn

đảo Lănggiơlen (Langeland) thuộc Đan Mạch.

Cha của Hanx Crixchiên ơcxtit là Xoren
Crixchiên ơcxtit (Soren Christian Oersted), mẹ

là Caren Hecmanxen (Karen Hermansen).

Ông bà Xoren - Caren có cửa hiệu thuốc, Ham Christian 0rsted
đồng thời cũng là cửa hiệu bào chế thuốc. Bà mẹ

thì bận bịu suốt ngày trong việc nhận hàng, bán hàng; còn ông bố thì bận với các
công thức bào chế và tính toán tiền nong. Vì vậy ngay từ khi Hanxơ và cậu em

trai là Anđơ (Anders) còn rất nhở, họ đã phải gửi cả hai anh em cho vợ chồng một
người Đức hàng xóm có nghề làm tóc giả trông nom hộ. Họ chỉ nhờ người láng

giềng tốt bụng nhắc nhở hai anh em trong những sinh hoạt lặt vặt hàng ngày như

338