Page 341 - Dạy Học Vật Lý

Hanx Crixchiên ơcxtit (1777-1851)

những quan điểm triết học. Chẳng hạn như Senlinh (Schelling), thầy dạy ơcxtit

môn triết học tự nhiên thì cho rằng tự nhiên vốn có tính đối xứng và thống nhất;
điện và từ là hai thành phần đối xứng của một thực thể thống nhất nào đó

của tự nhiên. Vậy theo cách nhìn của triết học thì lực điện và lực từ là có mối liên
hệ với nhau.

Còn ơcxtit, quan điểm của ông, một mặt, tất nhiên là có chịu ảnh hưởng

của Senlinh. Nhưng mặt khác, ông là một giáo sư thực nghiệm, nên ông còn có
những căn cứ khác để bảo vệ quan điểm cùa minh. Căn cứ đó là những sự kiện

thực nghiệm và cả những hiện tượng vật lí xảy ra trong tự nhiên. Một trong những

căn cứ đó là sự kiện sau đây. Nung nóng một thanh nam châm (làm bằng thép) thì
từ tính của nó giảm, nhưng tính dẫn điện của thép (sắt) lại tăng lên. Ngoài ra ông

còn nhận thấy một hiện tượng tự nhiên xảy ra ở những nơi bị sét đánh: tại đó có
nhiều cục sắt trở thành có từ tính, chúng có thể hút được các cục sắt khác. Những

căn cứ đó củng cố niềm tin của ông cho rằng tính chất điện và tính chất từ của một
vật có liên hệ với nhau, có ảnh hưởng lẫn nhau.

Ngay từ những năm 1812, 1813 trong dịp

thăm Đức và Pháp ông đã phát biểu những ý kiến
trên đây. ông còn nói rằng trong nhiều thí

nghiệm, ông chờ đợi sự xuất hiện hiệu ứng từ do
ảnh hưởng của những xung đột điện. Chú ý rằng

cái mà ngày nay ta gọi là dòng điện thì ở thời
ơcxtit người ta gọi là “xung đột điện”. Vì ở thời

ấy chưa có khái niệm rõ ràng về dòng điện.

Mùa xuân năm 1820, ơcxtit đọc một loạt Tượng Hanx ơcxtit tại Rutcôbinh
bài giảng trước sinh viên về sự liên hệ giữa điện

và từ, trong đó ông phán đoán ràng có thể có tác dụng của hiện tượng điện lên

341