Page 121 - Các Chuyên Đề Về Nguy Cư Sức Khỏe

- Kiêng kỵ ở bản: Những ngày trong bản có cúng thần, cúng tổ tiên thì

ngay đầu đường vào bản thưòng cắm lá xanh, tấm phên đan mắt cáo khi

ấy, ngưòi lạ không được vào, chỉ có người cùng dòng họ mối được vào nhà.

Những khu rừng già có cây cổ thụ được đồng bào thò cúng, coi là khu rừng

cấm. Nếu có người lạ xâm phạm khu rừng cấm sẽ bị cả cộng đồng phản

đối. Vì vậy, khi đến công tác ở bản ngưòi H’Mông cần tìm hiểu và tôn trọng

những luật tục bảo vệ rừng cấm và biết được cây to được bà con thờ cúng.

Chỗ mái hiên nhà khi có cắm một chùm lá xanh, một phên hình mắt cáo,

khách tuyệt đối không được vào trong nhà, chỉ ngồi ở ngoài sân. Tốt nhất

là khi đến nhà nên hỏi xem gia đình có kiêng kỵ gì không và khéo léo xin

lỗi. Trong nhà, ngoài bàn thờ tổ tiên, bà con còn thò thần cột nhà chính và

thần cửa. Có một sô' dòng họ cấm khách lạ đi qua nới bếp núc vào buồng

ngủ chính, không được tự ý chui vào buồng và trèo thang lên gác.

- Tiếp khách ăn cơm uôĩig rượu: Giống như dân tộc Dao, dân tộc

H’Mông cũng có những quy định nghiêm ngặt khi ngồi ăn và uống: Người

H’Mông tiếp cơm khách ở bàn thấp đặt ngay giữa nhà thuộc gian giữa, gần

nơi thờ tổ tiên. Dãy ghế đặt phía đầu bàn, nơi ngồi quay lưng vể phía bàn

thờ chỉ dành cho khách quý hoặc gia chủ trong bữa cơm hôm đó. Dù ta

được gia chủ kính trọng mòi vào vị trị đó, ta nên mời một ngưòi khác cao

tuổi nhất hoặc chủ nhà vào ngồi hoặc cùng ngồi. Hàng ngày, vị trí này chỉ

dành cho bô", khi bô" mất thì đế trông khi có hoặc dành cho khách quý và

trưởng họ nhiều tuổi. Khi ăn uống, ta phải chờ chủ nhà mòi, chủ nhà cầm

chén rượu hay bát rượu mời, khách mói được cầm lên và chúc tụng cùng

với lời cảm tạ ngắn gọn. Người H’Mông rất quý bát cơm và chén rượu. Cơm

ngon và rượu chỉ dành tiếp khách quý. Bình thường, người H’Mông không

uống rượu. Họ Giàng (tức họ Dương) kiêng không ăn tim của các con vật.

Khi mình đã uống cạn chén, không muốn uốhg nữa vẫn phải để nguyên

chén hay bát. Nếu gia chủ định rót thêm lượt thứ hai, dù ta có uống được

nữa hay không, ta cứ để yên cho rót, vì ngưòi H’Mông ý niệm rót rượu một

lần là rót cho ma. Khi gia chủ rót đến lần thứ ba, nếu ta không muốn nữa,

ta dùng một tay che miệng chén hay bát, tay kia nâng cổ chai rượu lên và

có vài lời từ chối. Tuyệt đối không được úp chén hay bát xuống mâm, làm

như vậy sẽ gây phiền lòng cho gia chủ và mọi người trong mâm. Khi trong

mâm còn người ăn, ta chớ có chồng bát đĩa, cốc chén lên nhau vì sẽ bị hiểu

nhầm là xua đuổi người đang ăn. Người nhà sẽ làm việc đó. Khi ăn cơm,

uống rượu trong nhà người H’Mông phải hết sức thận trọng, không được

để rơi bát đũa, thìa và làm võ, nhất là trong đám cưới và ngà}' tết. Nếu

bạn đã sơ xuất đánh rơi hoặc làm võ thì hãy im lặng nhặt bỏ đi, gia chủ sẽ

có vài "lời giải" và chúc điều tốt lành. Không được tự ý cầm đầu gà, chân

gà để xem và ăn vì gia chủ còn xem bói và chỉ để ngưòi kính trọng ăn. Còn

đùi gà, vịt, miếng thịt to thưòng dành riêng cho trẻ em.

- Q uan hệ với gia chủ: cần thận trọng và kiên nhẫn, đừng tự tiện sờ vào

đầu người lón và trẻ em H’Mông vì đỉnh đầu là nơi trú ngụ của hồn, vía.

121