Page 119 - Các Chuyên Đề Về Nguy Cư Sức Khỏe

dân gian, tạo nên những tập quán kiêng kỵ khắt khe nhằm bảo vệ bà mẹ

và trẻ sơ sinh. Những kiêng kỵ đó diễn ra trong suốt quá trình từ lúc

người phụ nữ bắt đầu mang thai đến lúc sinh nở và sau khi sinh. Theo

quan điểm của ngưòi Dao, chính trong quá trình này là lúc hồn vía và

thân thê trẻ em rất yếu đuôi, dễ bị tác hại bởi những sức mạnh khác. Vì

vậy, không riêng gì ngưòi phụ nữ mang thai mà cả người chồng và gia

đình họ phải tuân theo những điều kiêng kỵ để giúp người mang thai

tránh được những rủi ro, bất hạnh có thể xảy ra. Mặt khác người Dao còn

cho rằng ngưòi phụ nữ mang thai là không "tinh khiết" và họ thường mang

những rủi ro đến cho người khác. Chính vì thế mà tập quán kiêng kỵ càng

được nhiều người tôn trọng và thực hiện. Người phụ nữ Dao khi đã biết

mình có thai, họ tự giác tuân theo những điều kiêng kỵ đã thành tục lệ

được bà, mẹ, chị... truyền lại. Hiện nay có một sô"chị em người Dao mặc dù

đã nắm được kiến thức khoa học kỹ thuật về sinh đẻ, nhưng nhiều khi họ

vẫn phải tuân theo những tục lệ đó. Vì thế nhiều tục lệ còn tồn tại dai

dẳng trong xã hội các tộc người. Tuy nhiên do đúc rút, tích lũy từ những

kinh nghiệm lâu đòi, nên bên cạnh những tập quán có hại cũng có nhiều

tập quán, kiêng kỵ rất có lợi cho sức khỏe bà mẹ và trẻ em.

- Tập quán ma chay: Đám ma người Dao thưòng kéo dài 3 ngày đêm với

nhiều nghi thức, thủ tục phức tạp nhằm đưa linh hồn người chết vể Dương

Châu. Trước đây, do tập quán du canh, du cư nên hầu hết các nhóm Dao

đểu có tục lệ hỏa táng vối những người trên 12 tuổi, rồi bỏ một ít tro vào lọ

hoặc ống nứa đế mang theo thò cúng mỗi khi di cư đến nơi ở mói. Ngày

nay tập quán này chỉ còn thấy ở người Dao Áo dài hoặc chỉ còn tàn dư ở

người Dao Quần trắng. Người Dao Tiền còn có tục lệ táng lộ thiên trên sàn

cao (nếu chết vào giờ xấu, sẽ cho vào một cỗ áo quan đặc biệt được ghép

bằng trúc hay nứa nguyên cây, đặt lên sàn cao khoảng 2 mét, 4 cột sàn

được làm thật nhẵn để tránh thú rừng, khi thịt rữa hết, xương được cho

vào lọ đem chôn).Đây là một hủ tục cần được bãi bỏ, vì nó ảnh hưởng đến

vệ sinh môi trường và lây lan nguồn bệnh, có hại cho sức khỏe cộng đồng.

- Vệ sinh môi trường: Trưóc đây do đặc điểm du canh, du cư nên người

Dao đã chặt phá, đốt trụi hầu hết rừng quanh nơi sinh sông và canh tác,

nhiều nguồn nước bị cạn kiệt, đất bị xói mòn... Nên tình trạng hạn hán,

mất mùa, lũ lụt đã ảnh hưởng nhiều đến đời sống, sức khỏe người Dao.

Chăn thả các loại gia súc, gia cầm tự do, không sử dụng hô" xí là tập quán

lâu đòi của ngưòi Dao. Nên nguồn nước ăn thường bị ô nhiễm, dễ mắc các

bệnh về tiêu hóa. Tập quán không sử dụng hố xí còn rất phổ biến ở các

cộng đồng dân tộc Dao sống ở vùng cao và vùng giữa, trong khi đó người

Dao chưa có thói quen rửa tay trước khi ăn hoặc sau khi đi vệ sinh, thậm

chí còn uống nước lã, nên dễ lây lan nguồn bệnh.

119