Page 163 - Các Đại Công Thần Trong Lich Sử Việt Nam

164 Tủ sách 'Việt Nam - đất nước, con ngưùi'..

bèn tò mò hỏi thêm:
- Còn "kẻ chăn trâu anh hùng", kẻ "chăn trâu tôi tớ" thì
nghĩa làm sao, nhà ngưoi thử nói nghe luôn thể ?
Duy Từ mim cười, ung dung trả lời:
- "Chăn trâu anh hùng" thì như Ninh Thích phục hưng
nước Tề, Điền Đan thu lại thành trì cho nước Yên, Hứa Do cho
trâu uống nuúc ở khe mà biết được hưng vong trị loạn, Bạch
Lý Hề chăn dê mà hiểu thấu thời vận thịnh suy. Đó là nhũng
kẻ "chăn trâu anh hùng". Còn những bọn chỉ biết cam phận
tôi tớ, choi bời lêu lổng, khi vui thì reo hô hoán, khi giận thì
chủi rủa, đánh đấm, chẳng kể gì thân sơ, làm cha ông phải
xấu lây, xóm làng chịu điều oan. Đấy là hạng "chăn trâu tiểu
nhân" cả!
Mọi nguời nghe Duy Từ đối đáp trôi chảy, sách vở tinh
thông, nghĩa lí sâu sắc, càng thêm kinh ngạc, nhìn nhau, rồi
đúng cả dậy, bước ra ngoài thềm mời Duy Từ cùng vào nhà ngồi.
Nhung Duy Từ vẫn tỏ ra khiêm tốn chối từ. Cả bọn bèn dắt tay
Duy Từ lên nhà, ép ngồi vào chiếu trên.
Gã phú hộ Lê Phú rất đỗi ngạc nhiên, thấy kẻ đầy tớ chăn
trâu nhà mình mà nói toàn chữ nghĩa nên còn ngờ, bèn giục
mấy nhà nho văn hỏi thêm, thử sức Duy Từ về kiến thức, sách
vở cổ kim xem hư thực ra sao.
Các vị nho học nhất vùng hỏi đến đâu, Đào Duy Từ đều
đối đáp trôi chảy đến đó và tỏ ra không có sách nào chưa đọc
đến, không có chữ nào không thấu hiểu, khiến cho cả bọn phải
thất kinh, bái phục sát đất!
Chủ nhà cũng không kém phần sủng sốt, mới vỗ vai Duy
Từ, đổi giận làm lành, mà rằng:
- Tài giỏi như thế, sao bấy lâu cứ giấu mặt không cho lão
già này biết, để đến nỗi phải chăn trâu và chịu đối xử bạc bẽo

i