Page 80 - Bản Sắc Văn Hóa Việt Nam

cãi, là dựa trên những thiết chế ổn định, được tuân
thủ nghiêm ngặt qua các thời đại.
Con người Việt Nam trước hết được làng xã che
chở, đùm bọc. về kinh tế, anh ta được chia một
phần ruộng công của làng. Cứ khoảng ba năm chia
lại một lần cho các nam giới từ 18 tuổi trở lên,
chiếu theo sổ đinh. Dù cho có chế độ ruộng tư, nhưng
sự phát triển của nó rất chậm cho nên làng nào
cũng có ruộng công. Ruộng nảy về nguyên tắc là
thuộc nhà vua nhưng giao cho làng xã hưởng dụng.
Người ta không được bán nó mà chỉ có thể cầm nó
trong vài năm nếu gặp đói kém, rồi sau đó phải
chuộc lại (18).
Trong số các ruộug công này có loại ruộng tốt
cấp cho binh lính để úy lạo công lao của họ. Có loại
trợ sưu điền để giúp đỡ nhân dân khi không đủ
tiền nộp sưu. Có bút điền để trợ cấp cho chi phí về
giấy bút trong công việc của làng. Có học điền để
trợ cấp cho việc học. Có cô nhi điền và quả phụ
điền để trợ cấp cho các cô nhi, quả phụ. Những
người được cấp thửa ruộng này chống lại những
lạm dụng của chính quyền quan lại. Anh ta có địa
vị trong các cuộc họp làng (19). Chế độ tự quản của
làng xã cấp cho người dân làng một thân phận riêng,
che chở anh ta khiến cho không một vua chúa Việt
Nam nào dám nghĩ đến chuyện làm cỏ một làng,
dù cho thời đại náo cũng có những cuộc nổi dậy của
các làng chống lại những hà lạm trong chính sách
sưu thuế. Chỉ riêng thời Minh Mạng có khoảng ba
trăm cuộc nổi dậy. Nó bắt nhà vua vá bọn quan lại

82