Page 76 - Bản Sắc Văn Hóa Việt Nam

- Một là, chấp hành những yêu cầu của chính
phủ trung ương chủ yếu về tô thuế, sưu dịch, đắp
đê, tuyển binh lính, cung cấp những sản vật triều
đình cần đến. Nhưng trong khi làm phải tính đến
quyền lợi của làng xã mình, không thể để cho làng
xã thiệt thòi, bởi vì những người đại diện làng xã
là do dân bầu lên, sống dựa vào dân, không phải
vào lương của nhà nước.

- Hai lá, phải đảm bảo một trình độ công bằng
nhất định để cho nhân dân vui vẻ sống, lao động.
Một số học giả nước ngoài như thạc sĩ triết học
Marcel Ner thấy điều này gợi lên một hình ảnh
giống như điều Pustel de Coulanges viết trong
"Thành bang Cồ đại" (La cité antique) về xã hội
dân chủ ở Hi Lạp cổ đại. Tuy điều này thực ra
không hợp, vì chế độ làng xã ở Việt Nam như ta
thấy hiện nay không phải là hình ảnh của chế độ
thị tộc xa xưa, nhưng chỉ riêng cái vẻ bên ngoài
giống nhau cũng hết sức đáng chú ý. Có những dấu
vết của một chế độ dân chủ tuy đã bị bóp méo rất
nhiều qua lịch sử của một nước quân chủ. Có một
chế độ tự quản làng xã có chú ý tới thân phận người
dân. Dủ cho trong chế độ này không ít lạm dụng,
nhưng vẫn phải thừa nhận chính nó cấp cho người
Việt Nam một thân phận và một diện mạo riêng.
Chính điều này là cơ sở của sự gắn bó giữa
nông dân với Đảng và chủ nghĩa xã hội. Đảng vá
CNXH nhờ vậy nhập vào tâm thức nông dân Việt
Nam dễ dáng, trong khi tình hình không phải như
vậy đối vói nông dân châu Âu là vì, từ lâu nông

78