Page 494 - Bản Sắc Văn Hóa Việt Nam

Việt Nam? Tại sao trong ba năm ngắn ngủi ấy chủ
nghĩa hiện thực có khuynh hướng xã hội lại tạo nên
bước ngoặt quan trọng nhất trong lịch sử văn học
trước 1945, với những tác giả và những tác phẩm
thực sự có giá trị?

Hai là, tại sao từ 1940, dù cho Nhật Bản tuyên
truyền rầm rộ về sứ mạng giải phóng ĐNA của mình,
nó chẳng tạo nên được một sự ủng hộ nào hết và
một xu hướng văn học thân Nhật náo hết? Tại sao
dù thực dân Pháp có ra sức tuyên truyền cho chính
sách Pêtanh bằng những vận động thể thao tốn kém,
những cuộc hội chợ ầm ĩ, cũng chẳng có nổi một
tác phẩm văn học nên hồn, trái lại trí thức chỉ đọc
những tài liệu bí mật của Đảng và anh học sinh
náo cũng có một tập thơ Tố Hữu?
Ba lả, tại sao những xu hướng lãng mạn, nghệ
thuật vị nghệ thuật lại có thể chết nhanh đến như
vậy, hầu như không có mảy may kháng cự, và trào
lưu ván học do Đảng khởi xướng và ủng hộ lại lôi
cuốn được ngay những người nổi tiếng bởi tự do
cá nhân?
Lý do phải tìm ở tâm thức người Việt. Người
Việt rất khác người Pháp trong cách đánh giá con
người. Người Pháp đánh giá một người đơn thuần
dựa vào tác phẩm, còn tác giả và cuộc đời ông ta
không mảy may ảnh hưởng đến cách đánh giá. Vi-lông
(Villon), Rut-xô (Rousseau), Vec-len (Varlaine), Rem-
bô (Rimbaud) đều thuộc những tác giả lớn nhất của
vãn học Pháp, nhưng cuộc đời của họ thì dưới mức
trung bình, không nói là hèn kém. Neu họ sống ở

496