Page 353 - Bản Sắc Văn Hóa Việt Nam

3. Trong một đất nước theo Tổ quốc luận, lòng
biết ơn là nền tảng của đạo đức, đồng thời là nền
tảng tín ngưỡng. Nó là cơ sở tục thờ cúng tổ tiên,
những người có công với làng: các vị có công dựng
lên làng, các tổ sư các nghề, các nhân vật bảo vệ
làng, các anh hùng, các nhà văn hóa. Một số nhập
vào thiên đình Đạo giáo. Chắc chắn đây là hiện
tượng có sau: khi tục thờ Mau phát triển, nó thu
hút các tục thờ cúng khác váo phạm vi của mình,
cấp cho hình thức mối.
Trong điện Tứ phủ, thuộc hàng quan, nhưng
cao hơn, có Đức Thánh Trần, tức Trần Hưng Đạo,
con gái ngài và các tướng của ngài. Rồi các anh
hùng nhập vào: Cao Lỗ, Hai Bà Trưng, Bả Triệu,
Nguyễn Kim, Phạm Ngũ Lão v.v... Lí thuyết đầu
thai là rất tiện để giải thích các Thánh Mấu hóa
thân thành Bá Trưng, Bà Triệu, Ỷ Lan, Ngọc Hân.
Huyền thoại nhập vào lịch sử. Không những thế,
Quan Vũ vị tướng đời Hán cũng trở thành vị thần
quan trọng. Theo tôi nghĩ đây là hiện tượng ghép
sau. Học thuyết Vương Dương Minh đời Minh đề
cao Quan Vũ lầ nhân vật lý tưởng. Việc thờ Quan
Vũ là xuất phát từ đó rồi lan khắp châu Á, đặc biệt
qua Hoa Kiều và là biểu tượng của tinh thần chống
ngoại xâm ở những người chông Thanh. Ong trở
thành không những vị thần Đạo giáo Việt Nam mả
còn là vị thần của Hát Bội tuy ông không liên quan
gì với nghề hát tuồng cả.
Trong điện thờ Tứ Phủ thờ cả rắn vá hổ. ông
rắn gọi là ông Lốt. Khi ông nhập vào, người đông

355