Page 238 - Bản Sắc Văn Hóa Việt Nam

chọn những người xuất sắc không phân biệt giáo
phái. Điều này là tiếp thu của đời Đường, trong đó
Nho học không ở địa vị độc tôn như ở đời Hán. Giáo
sư Nguyễn Đổng Chi có ghi lại được một đầu đề thi
Đạo giáo đời Trần. Xem các câu hỏi thì thấy người
ta không đòi hỏi nhừng hiểu biết chuyên môn mà
chỉ hỏi những điều thông thường trong Đạo giáo,
rất khác các đề thi Nho học sau này. Năm 1232, có
khoa thi Nho học đầu tiên, và chia những người đỗ
thánh Tam gi?o, tức là ba hạng, cách phân chia
này tồn tại mãi cho đến khi chế độ khoa cử chấm
dứt. Những ai tni đỗ Tam trường thì thi Thái học
sinh, sau này gọi là thi hội, tức là chế độ thi hai
cấp mà sau này gọi là thi hương và thi hội đã bắt
đầu vào đời Trần, còn trước đó chỉ thi có một cấp
mà thôi. Năm 1247, trong số những người đỗ Thái
học sinh, tách ra ba người xuất sắc nhất gọi là Tam
khôi, gồm trạng nguyên, bảng nhãn, thám hoa. Cách
phân chia này là xuất phát từ đời Tống. Nó chứng
tỏ về học vấn cũng như thi cử ở Việt Nam chỉ thấy
có ảnh hưởng Tống Nho, không thấy có ảnh hưởng
Hán Nho, Đường Nho như ỏ Triều Tiên. Đời Trần,
cứ bảy năm mở một khoa, nhưng để khuyến khích
những vùng xa kinh đô có hai trạng nguyên: một
trạng nguyên Kinh dành cho vùng châu thổ Hồng
Hà, nơi ảnh hưởng của văn hóa sâu đậm nhất và
một trạng nguyên Trại cho vùng Thanh Hóa, Nghệ
An. Như vậy quy chế thi cử đời Trần đã khá đầy
đủ. Năm 1396, đã có quy chế phân biệt thi hương

240