Page 233 - Bản Sắc Văn Hóa Việt Nam

bằng! Đọc lịch sử thế giới tôi chỉ thấy Việt Nam
trải chiếu hoa cho địch về, ăn thề với địch. Dù thắng
đi nữa vẫn triều cống, vẫn đóng vai nước nhỏ, khiêm
tốn, giữ thể diện cho con người trước sau vẫn là
thầy của mình. Nguyễn Trãi trong "Chí Linh sơn
phú" đã công thức hóa cái sách lược ấy:
"Chỉ cần ven đất,
Cốt sao an ninh.
Giữ hòa hiếu giữa hai nước,
Tắt muôn đời chiến tranh".

Điều này Trung Quốc tuy theo Nho giáo không
biết làm, nhưng Nho giáo Việt Nam biết làm. Nó
là xuất phát từ chữ "biết dùng" trong "Đại học".
Biết dừng (tức là nêu lên một mục tiêu vửa phải,
làm được, không lãng mạn) thì sau đó mới xác định
được (xác định được lối chính trị, quân sự, kinh tế,
xã hội). Xác định được thì sau đó mới yên tĩnh (tức
là không để cho những thành công nhất thời làm
cho mình thánh viển vông). Yên tĩnh thì sau đó mới
an tâm (tức là kiên quyết theo cái mục tiêu vừa
phải không hữu khuynh). An tâm thì sau đó mới
có thể lo lắng (tức là vạch ra những kế hoạch thiết
thực). Lo lắng thì sau đó mới đạt được mục đích
(tức lá cái mục tiêu vửa phải đã chọn)".

Một công trình đối chiếu giữa "Ch u công gia lễ"
với "Thọ Mai gia lễ", giữa "Hội điển" nhà Nguyễn
với "Điển lệ" nhà Thanh, giữa nhà Nguyễn và nhà
Thanh sẽ giúp ta nhiều hơn về điểm này. Tôi giới

235