Page 97 - Xã Hội Việt Nam Thế Kỷ XVII

Đối với chúa Trịnh, các quan đầu tỉnh, các quan coi việc
án từ, các võ tướng phải vào chầu ngày Nguyên đán, ngày

sinh nhật của chúa hoặc khi mình mới thắng trận; thành ra
quyền chúa lớn hơn quyền vua.

Một người đàn ông xứ Đàng Ngoài chào ai cao quý hơn
phải lễ bốn lễ, đàn bà chỉ phải quỳ lạy một lần thôi. Vào chầu
vua, quan phải bận phẩm phục màu tím, quân đi hầu cũng
phải mặc áo đổng màu.

Mỗi năm vào dịp tết Trung nguyên, vua ban thưởng cho
các đình thần và con cháu các vị công thần vàng bạc; phóng
xá cho tội nhân chịu án hình nếu không phải tội trảm hay án

hộ nếu món nợ không quá hai nén bạc.
Bao giờ cũng vậy, cứ đến ba ngày cuối năm, bốn mươi
quan đại thán đi bắt các quan cao thấp văn lẫn võ tuyên thệ

lúc nào cũng trung thành với đức vua và nếu biết có cuộc
âm mưu hại đến long thể, đến cuộc trị nguy của quốc gia thì
phải đi tố cáo. Nếu kẻ đi báo đã làm quan thì đức vua có ban
thưởng hay không là tùy ý, nếu là dân dã thì được thưởng
năm mươi lạng vàng và năm trăm lạng bạc. Tổng cộng năm

vạn ba nghìn đổng tiền ta, người cáo giác còn được phẩm
hàm nữa.
Thỉnh thoảng lại có tục kiểm điểm lại số thanh niên từng

tỉnh và khắp trong xứ, những kẻ nào không nghê' và không
có chút danh vị, đủ mười tám tuổi thì phải tuyển vào đạo
lính phòng vệ vua, hoặc lên tòng chinh ngoài biên ải. Ai đút
tiền để lẩn trốn sẽ bị phạt nặng, kẻ tùng đảng cũng thế; cổ
đem cùm, chân tay xiềng xích, họ bị giải đến trước mặt chúa

và sẽ bị tuyên án chết chém. Nhưng vì dân sự không muốn
thấy máu chảy nên bà con người bị tội vận động cho thân
nhân mình xử giảo thôi, vì họ cho rằng chết thắt cổ không
nhục nhã bằng chết chém.

98