Page 96 - Xã Hội Việt Nam Thế Kỷ XVII

Học hành, thỉ cử

(Sau khi đã nói về sinh đồ, hương cống, ông J. B. Tavernier
nói đến hội thí) Kỳ này mở ngay trong cung thành là một tòa
lâu đài bằng đá vần (?) lộng lẫy. Đức vua, các hoàng thân,

các đại thần, các văn quan có ông từ tỉnh xa về và đủ mặt
các tấn sĩ.

Sĩ tử có chừng ba nghìn (?). Trong trường thi dựng chín
chòi cao, chiếc thứ nhất để riêng cho đức vua và các thân
vương; chín chiếc chòi đặt thành diễn đài có bực; đức vua
chỉ ra ngự hôm đầu, còn sáu hôm cuổi thì không. Hôm thứ
tám, danh sách những người ứng thí, hỏng hay đỗ, đểu giao
cho mười sáu đại thần và chính đức vua định đoạt cho những

người sát khảo ít bị hỏng nhất; dốt quá thì bị giáng trật và
không ai nói đến nữa. Bảng treo ở trước cửa thành; và các ông
tân khoa cũng như ông hỏng đểu phải lên đài trình diện. Các
ông tấn sĩ được vua ban một cái áo sa tanh màu tím và được
rước về làng, có đàn sáo, có võng, nghỉ ngơi ba tháng ở quê
nhà rỗi vào triều tập nghê' làm quan. Các quan sứ cử ra ngoại
quốc, nhất là sang Trung Hoa, đều chọn trong số các ông tiến

sĩ lỗi lạc nhất, đi sứ vua ban cho đủ mọi thức tiêu dùng.

Triều đình

Tuy đức vua không có uy quyển và tất cả thế lực đều vào
tay chúa Trịnh, ngài vẫn được thần dân tôn trọng và triều
đình vẫn được rực rỡ oai nghi. Ngày rằm và mồng một, các

đình thần bận triều phục vào lễ vua. Chúa Trịnh trước kia
cũng phải vào dự lễ bái vua, nhưng dần dần ngài đã biết cách
xin miễn và cử một quân vương đi thay!

97