Page 109 - Xã Hội Việt Nam Thế Kỷ XVII
P. 109
đểu không hiểu hai thứ tiếng ấy. Tôi tự hỏi em ông đánh bạc
gì với các quan nam để mất hàng ngàn bạc và đáng thán phục
hơn nữa khi theo lệ thường vua ban cho em ông một con bê
và hai hũ rượu nếp cũng đủ đền bù chỗ em ông thua trước.
Ông thuật rằng nhờ sự em ông ra vào chốn triều trung và
được tiếp chuyện nhiều người Đàng Ngoài (tuy họ không đi
ra xứ ngoài bao giờ mà ông vẫn gặp họ ở Bantam và Batavia,
ông viết quyển du ký thật thà và đúng sự thực ấy. ông còn nói
trong một đoạn sau, rằng ông chỉ chú trọng đến sự thực khi
viết sách nhưng quyển sách đầy rẫy những điều mâu thuẫn và
chuyện sai nhầm chỉ thêm làm ô danh tác giả nọ).
Như các dân Âu châu, ông Tavernier gọi chúa Trịnh là
vua vì chúa có toàn quyển hành động trong nước và tiếp đãi
sứ thẩn các nước trừ có sứ thần Trung Hoa. Như thế là nhầm
vì trên chúa có vua, tuy vua có cũng như không, đúng như
lời tôi sẽ nói nhiều trong sách này...
Vị trí diện tích xứ Đông Kinh
Vị trí...
Khí hậu...
Diện tích...
Quần đảo...
Thổ ngơi...
Đô thị: Ngoài Kẻ Chợ ra thì xứ Đông Kinh không có
quá hai ba thành thị khá quan trọng. Còn thôn xã thì nhiều
vô kể, tôi không biết chắc là bao nhiêu vì không để tâm
nghiên cứu và vì muốn biết được xác thực cũng không phải
là chuyện dễ dàng gì.
110
