Page 92 - Việt Sử Kỷ Yếu
P. 92

u ẩ n ,  người có tài đức,  hiện làm Thân vệ tả điện tiền  quân chỉ huy
       sứ  nên  lên  ngôi  thay  nhà  Lê.  Long  Đĩnh  chết,  con  Trường  Sa  đã
       được  phong  vương  còn  non  trẻ.  Đàm  Cam  Mộc  họp  khanh  sĩ  các
       quan tướng tá  tại  triều,  bàn:  Tiên  đế hà  khắc  bạo  ngược,  trăm  họ
       khôn khố  không chịu  nổi,  đều chán  ghét,  không còn  muôn theo  về
       vua  nối,  mà đều có lòng suy tôn quan thân vệ.  Bọn  ta  lúc  này nên
       thuận  lòng  dân,  cùng  nhau  tôn  phù  Thân  Vệ  lên  ngôi  cao.  Mọi

       người  đều  hưởng  ứng,  hô  vang  vạn  tuế cùng  nhau  dìu  Công  u ẩ n
       lên chính điện, ngồi  ngai vàng.


                        Quốc  sử  chép  sự  việc  nhvt  nói  trên.  Thật  ra  phải  là  một  vụ
                  thoán vị, chứ có đâu  Lý Công u ẩ n   chỉ thụ động,  ông đang nắm giữ
                  binh  quyền,  thấy  vua  tàn  ác,  dân  chúng  oán  ghét,  các  thân  vương
                  đóng  quân  ỏ  xa  tầm  thường  thì  đây  là  cơ  hội  tôt  đế  tranh  quyền
                  cưốp  nước.  Bèn thu phục nhân tâm,  kết bè đảng với các quan triều,
                  hậu đãi tướng tá binh sĩ, khiến chúng tôn phù lên ngôi caq^
                        Tuy cũng là thoán vị,  Lý  Công u ẩ n   không bị  chê trách,  nhất
                  là  sau  này,  ông đUa nUớc nhà đến thái  bình thịnh trị,  Vả  lại,  giang
                  sơn đâu phải là cúa tư hữu dòng họ nào. Ai có đức lớn thì  được.
                             TÌNH HÌNH TRONG Nước

                   DƯỚI THỜI NGÔ, ĐINH, LÊ THẾ KỶ THỨ X
             Cuôl  thế kỷ  IX,  nhà  Đường  bên  Trung  Quôc  suy  yếu.  Người
       nước  ta  thừa  dịp  giành  quyền tự trị,  rồi  đi  đến  dựng  nền  độc  lập.
       Họ  Khúc,  họ Dương còn xưng là tiết  độ  sứ,  chức  quan  nhà  Đường,
       đến  họ  Ngô  xưng  là  vương,  họ  Đinh  mới  xưng  hoàng  đế.  Trung
       Quốc  loạn  lạc,  quan  người  Hoa  sang  ta  bất  lực,  trong  nước  mạnh
       ai  người  ấy  xưng  hùng,  nắm  giữ  một  vùng  lớn  nhỏ.  Ảy  là  những
       thổ hào vùng đồng bằng,  không kể những tù trưởng dân miền núi.
       Chính  họ  Khúc,  họ  Dương,  họ  Ngô,  họ  Đinh  cũng  là  thổ  hào  địa
       phương.  Những người  có  sức  mạnh,  táo  bạo,  tụ tập  đồ  đảng,  thiêt
       lập  lực  lượng  cát  cứ  một  góc  tròi.  Khi  chính  quyền  trung  ương
       vững  mạnh  thì  các  địa  phương  quy  phục,  tuy  vẫn  tự  trị  cõi  đất
       riêng  biệt.  Đến  khi  Tam  Dương  Kha  cướp  ngôi  vua  Ngô,  các  địa
       phương  không  chịu  phục,  gây  nên  nạn  Thập  Nhị  Sứ  Quân.  Đinh
       Bộ Lĩnh  anh hùng hơn cả,  thông nhất đất nước,  lên  làm hoàng đế.
       Thực  sự  mới  chỉ  là  lãnh  tụ  các  lãnh  tụ  địa  phương,  có  tính  cách
       một tù trưởng lớn.  Quản trị liên minh bộ lạc.  Đất đai nhà vua trực
       tiếp cai trị chưa rộng lớn gì lắm.  Đên Lê Đại Hành,  anh hùng,  phá

       *92
   87   88   89   90   91   92   93   94   95   96   97