Page 84 - Việt NamVăn Minh Sử

Nhất là sông Hồníỉ về phía Nam và Tây Nam, chân núi ngưng lại
trên một đường thẳng táp cạnh sông đã tạo thành đường ranh rất rõ rệt
giữa hai vùng Bắc và Nam. Vùng phía Nam thì núi cao gồm dãy Fan Si
Pan ăn lan ra tới cao nguyên Trấn Ninh và đến sông Mê Công. Vùng phía
Bác thì đất trải thấp ra đến khu vòng cung của những chân núi Cao Bàng,
Lạng Sơn, Tiên Yên. Trung du và sau là củ đồng bàng Bác Bộ đã nằm
lệch về phía Bắc sông Hồng như vậy.
Bờ phía Tây từ trên đổ xuống Xuân Miii trên lớp dá nền có một lớp
đá vôi yận tống còn cả tảns, cao như những-ngọn đồi, và ngay phía Nam
Xuân Mai thì thành mảng rộng và liền mặt. Một lớp đất phù sa phủ ra
vành ngoài đá vôi. có doạn dài 50km. rộng 8()km ăn xoai xoải xuống từ
45m tới 15m. Phù sa trùm lèn cát và dâì sét với một lớp đá ong. Cũng có
đoạn đá ono nổi trên mặt đất.
Ca vùng ấy không trồng trọt gì được, cỏ tranh và lau sậy mọc lan
tràn, ngay gia súc cũng khó kiếm ra cỏ để ăn.

Phía Nam Xuân Mai bên kia đưcmg từ Ngã Ba Thá tới, nổi lên
những gò núi đá vôi, nó di suốt xuống Nho Quan bên chân phía Đông của
rặng Cao Phong. Đó là lớp đá vận tống đè lên trên cả những lớp đất phù
sa mới. Nước trong chảy bên chân núi đá vôi, đã không có chút phù sa
nào cả, Động Hương Tích nằm trong khu vực này. Dưới Hương Tích thì
đá vôi lại còn rộng lớn hơn, cao tới 532m. Dưới nữa, tới Nho Quan ở chân
núi Cao Phong thung lũng choán hai sưòfn núi đá vôi mà ở trung tâm có
vết xâm thực của biển. Và dưới Nho Quan nữa, vùng Gia Khánh là những
dồi núi dá vôi lẻ tẻ dựng đứng và có vết xâm thực dưới chân, chứng tỏ
rằng đây là một loại vịnh Hạ Long ngày xưa.
Giữa khu Gia Khánh và dãy núi Thanh Hoá là những đồi dá schiste
đất khô cằn cho cỏ tranh và lau sậy mọc.
Vậy ngược lại, từ Thanh Hoá qua Gia Khánh, Ninh Bình, Nho Quan
lên tới Ngã Ba Thá, Xuân Mai, đất đã không thể thích hợp cho người
Giao Chi canh nông. Mà phải tiến lên nữa, về vùng Phong Châu gồm Việt
Trì, Phú Thọ, Vĩnh Yên, Phúc Yên.
Trên đường di cư, có lẽ người ta cũng gặp những thung lũng nhỏ có
thể làm ruộng được để một số người ở lại. Nên người Mường còn thấy ở
rải ra trong vùng đất có đổi núi ấy, trên những địa bàn nhỏ hẹp như Gia
Khánh, Chợ Gành, Ninh Bình, Chợ Bến, Mỹ Đức, Xuân Mai.

88