Page 88 - Việt NamVăn Minh Sử

khó biết vé trước thế kỷ XIX. Rứt hiếm những hnvện lỵ mà người ta có thẻ
biết đích xúc được nó nâm ở chỗ nào trước thế kv XVII. Người Việt Nam
lại bắt chước người Trung Hoa thay dối luôn luân những địa danh, mà
cúc tài liệu thì lắm khi lại không nói gì đến những vụ thav dổi ấy. Thành
ra khi cẩn chí đích địa danh nào trên bàn đồ hành chính thì chịu.
H.Maspéro còn thêm: '"Khi muốn tìm tên thế kỷ XIII hay hơn nữa thì
các tài liệu lại càng không có gì củ ”.
Kết luận, Gourou phải thú nhận: "'Những tài liệu cổ sử dã cho biết
rất ít dịa danh và những dịa danh ấy hù rất khỏ dể chí dích xúc trên bdn
dồ. Trong những diều kiện ấy, việc vẽ lại lịch sử cuộc cư ngụ có thê nói
gần như không thể làm dược'".

2- Các tài liệu khác

Tài liệu ở các sách sử cũ đã không thể đạt được kết quả, Gourou lại
tìm nhữne; bán văn tự mua bán đất cũ để xem có thấy ghi tên làng tên đất
nào không. Thì gặp ngay phái đời Gia Long làm sổ địa bạ mới, xong rồi
là có lệnh cho bao nhiêu văn tự cũ đều phải huỷ hết. ông lại xoay về tìm
những thần tích ở các làng, người ta thờ thần ở các đình và đền miếu tất
có những thánh tích, để hoạ chãng có thấy những tên làng tên đất nào cũ
chàng. Thì năm 1572, triều đình nhà Lê đã cho tổng soát lại để nhất loạt
hoá những truyện tích của các thần hoàng làng: người ta tạo tiểu sử cho
những vị nào chưa có, và mỗi vị thần từ đây chỉ có một thần tích thôi, dù
được thờ ở nhiều nơi, những nơi ấy cũng phải bỏ hết những điểu khác
nhau đi, để cho nhất loạt .
Tuy nhiên, nhà kháo cứu cũng đã được một phần nào kết quả ở
điểm có một số làng thuộc huyện Quỳnh Côi (Thái Bình) thờ Thần là
những người gốc ở vùng Trung du trong những tỉnh trên như: Bắc Ninh,
Hà Đông, Sơn Tây, đã đến khai phá lập làng ở Quỳnh Côi vào những thế
kỷ XI, XII, XIII <2'.

Robequain trong sách Địa dư tinh Thanh Hoá (191 I tr. 282) cho rằng trong
những truyện thần kỳ hay bán thần kỳ có khi có chứa đựng một vài điều đạc biệt và
chính xác về truyền thống địa phương vào hồi người ta viết ra những truyện ấy.
Ngô Vi Liễn trong sách Địa dư huyện Quỳnh Côi (Lê Văn Tân, Hà Nội, 1933) đã
cho biết Thần thờ ở làng Cam Mỹ (tổng Tiên Bá) là người sinh ơ phủ Thuận Thành,
Bác Ninh; Thần thờ ở tổng Tiên Bá là người gốc ở phủ Từ Sơn, Bấc Ninh, Thần thờ
ở thôn Đoàn Xá, làng Quỳnh Côi, tổng Quỳnh Côi, gốc ở huyện Bất Bạt, Sơn Tây;
Thần thờ ở thôn Lê Xá, làng Quỳnh Côi. gốc ở làng cổ Pháp, Sơn Tây; Thần thờ ở
làng Xuân La gốc ở úhg Hoà, Hà Đông; Thần thờ ở làng Mỹ Giá huyện Quỳnh Côi
gốc ở Hoài Đức, Hà Đông; Thần thờ ở làng Hạ Phán huyện Quỳnh Côi gốc ở cố

92