Page 38 - Việt NamVăn Minh Sử

Mỗi động hay núi, trải bao nhiêu đời đã có các văn nhân nho sĩ,
cũng như các vua chúa, quan lại, tới thăm viếng rồi làm thơ, chúng tỏ ra
người ta yêu mến cảnh đẹp ấy lắm.
Nhưng chúng ta tự hỏi; những người tiền sử khi đặt chân trên vùng
núi và những hang độn? ấy thì họ đã dùng tất cả vào việc gì? nếu không
phải là việc ẩn nấp khi cần đánh chém lẫn nhau?
Trong cuộc sống của loài người khi còn ở thời bộ lạc, sự giao tranh
với bộ lạc khác là một trong những sinh hoạt căn bản. Muốn giao tranh
như thế bát buộc phải có địa điểm thuận tiện. Nơi bằng phẳng không có
hang hốc thì không thích hợp. Chỉ có những nơi như Cửu Chân này có
chỗ tiến lui hóc hiểm, mới kể là thích hợp.
Vả lại, cuộc di dịch của những con người tiền sử không phải chỉ là
những cuộc đi ung dung từ nơi này qua nơi khác như những lữ khách mà cần
được quan niệm đích xác là những cuộc đánh đuổi nhau của các bộ lạc.
Thêm nữa, điều kiện địa lý đặc biệt của Thanh Hoá (Cửu Chân)
thoả mãn được người tiền sử, để coi là địa khu lý tưởng, ấy là sẵn có muối
và cá biển*'^.

ĐIA LÝ CỦA PHONC, CHÂU

Phong Châu có những đặc điểm hơn Cửu Chán, nhưng hơn về sau
này thôi khi người ta chuyển qua cuộc sống canh nông. Còn khi vẫn là du
mục thì Phong Châu thiếu muối để ướp thịt dã thú, không có cá biển để

^ gương. Thạch nhũ rủ xuống gõ vào có chỗ kêu như tiếng chuông đồng. Trong
chỗ hang cùng có một lỗ thông thiên, trên miệng có cầu đá bắc ngang, không chằng
mà vững nhưng không ai dám leo lên, tục gọi là cẩu Tiên.
Núi Kim Tử: Trên núi có một cái động rộng hẹp xen nhau như ngôi nhà năm
gian. Cửa động cao rộng tạo thành một ngôi chùa thiên nhiên, trong đó đặt mười
mấy toà hoa sen thếp vàng.
Núi Diệu: Thê núi hình như con sư tử, dưới chân có thác nước lượn quanh chín
khúc, trong núi có động dựng nền chùa. Trong chùa có tượng đá có biin khắc kinh.
Trịnh Sâm gọi là cám Vân Diệu Trí.
Núi Tăng: Trên núi có nhiều hang động quanh có tới 27, 28 trượng, có rất nhiều
nhũ đá rú xuống. Có cái gõ vào kêu như chuông đồng. Những nhũ hoặc như chuông
úp hoặc như vẩy gấm, trông nghiêng thấy lóng lánh như rắc hạt vàng.
Đó là kể sơ qua, rồi còn Biện Sơn, Bảng Sơn, Sầm Sơn, Na Sơn. Thần Phù
Sơn, Tam Điệp Sơn, Từ Thức Động v.v... là những nơi danh thắng đã được mọi
người nhìn nhận hoặc là nơi có di tích lịch sử hoặc có kỳ quan, giai thoại văn
chương.
Cách Thanh Hoá 22 km trên đường đi Vinh, tại Ngọc Giáp trên sống Ghép còn
ruộng muôi và cách 42km cũng trên đường ấy là Ba Làng, chuyên làm nghề đánh
cá và sản xuất nước mắm.
38