Page 35 - Việt NamVăn Minh Sử

hữu cơ xuống đáy biến thoai thoải, xa tới 20km mà chỉ sâu có 80m. Đồns
bằng như vậy có thế mở rộng và lân ra biển trung bình gần đều đặn là
lOm mỗi năm, tức là Ikm mỗi thê kỷ. Cả chiều dài của đồng bàng 200km
như vậy là đã được bồi địtp trong vòng 20 thế kỷ. Đó theo theo lý thuyết.
Thực tế thì chậm hơn nhiều. Thực tế thì có lẽ phải là một khoảng thời
gian gấp đôi. Bởi lẽ chỉ sau này có sức người thêm vào để phá rừng, làm
thoát nước ở bãi lầy, đắp đê quai và trồng cói, cùng đắp đè ngân nước ở
hai bên bờ sông, thì phù sa mới đồn hết về một hướng để tiến ra biển
nhanh hơn. Còn hồi đầu khi, người la để nước lớn tản ra khắp mặt đồng
bằng, thì củ đồng bằng lầy lội. Hiện nay người ta tính rằng nếu không có
đê thì mỗi năm sẽ có từ 10 đến 1 l.OOOkm^ diện lích đồng bằng bị ngập
nước, trong đó có cả thành phố Hà Nội, vì thành phố ở dộ cao + 4,00m
mà mùa nước thi mực nước sông cao +12,30m. Đồng bàng Bắc Trung Bộ
thì rộng 3.100km^ do sông Mã và sông Chu bồi đắp, phía trên lan lới Phát
Diệm chỉ ngăn cách bởi một dãy núi đá vôi ở phía Nam Ninh Bình, còn
phía dưới thì hạn chế bởi dẫy gò núi dưa ngang ra đến Biển Sơn.
Người ta thấy ngang chân những rặng núi ở nguồn các sóng có
những đồi do phù sa bồi đắp, nó chỉ là những mảng đá ong bị nước ăn
lũng rồi đẩy tới, rất khó cày cấy và rất nghèo, chỉ bỏ hoang dành cho
những đồng bào íhicu số ở sơn cước. Sau đó mới tới khu vực của sòng
nhỏ, có nơi chỉ còn vài trăm cây số là tới bờ biển. Phù sa do các sông ấy
đem tới không nhiều. Hình cons vào của biển ở khu vực ấy với những
luồng nước biển đã đẩy cát vào tạo thành hiện tượng tombolo nghĩa là
hòn đáo ở ngoài khơi dán dần dược nối liền với bờ biển bằng những lưỡi
cát đế sau thành núi. Hiện tượng này còn đang diễn ra ở Mũi Né, phía
Bắc Nga Sơn (Thanh Hoá).

Bày giờ hãy để ý xem điều kiện sống ở hai vùng đồng bàng nơi gốc
tổ ấy.
A. Vùng châu thổ sông Hồng, 3000 năm tr. CN, từ Việt Trì trở ra
tới biển có thể kể như chưa có. Nước biển còn lênh láng cả. Nhưng dưới
lớp nước biển ấy đã có phù sa do sông Hồng không có đê làm toả rộng ra.
Cả khoảng đất ấy như vậy, trừ những đồi cao, lúc nào nước
cũng mặn. Khi nước biển rút thì vẫn sình lầy. Đến mùa nước lũ lại
có nước sông với phù sa tràn ngập cả. Các giống cây hoang ở vùng
nước mặn mọc khắp nơi, chỉ nhô lên cho thấy khi không có nước
hiển. Còn khi nước biển dâng lên thì chỉ thấy nước, không sao phân

3.^5