Page 33 - Việt NamVăn Minh Sử

Các dãy núi chạy theo hướng Tây Bắc Đòng Nam thành những dải
song song theo sông Hồng và được hình thcành vào cuối nguyên đại đệ I.
Thời này chưa có người, mới chí có cá và ếch nhái.
Theo Birol, trong bài Morphologic de rExtrême Orient (Sự cấu tạo
địa hình cứa vùng Viễn Đông) thì sự cấu tạo địa hình vùng này, qua
nguyên dại dệ II, hiện tượng dịa chất trầm tích, nghĩa là đã chuyển động
ngám khiến dãy núi phía Nam sông Lam nhô cao lên và vùng Lai Châu,
Mộc Châu có đá vòi vận tống (charriage) lừ Vân Nam qua, chồng lên lớp
đá nền và kẹt giữa dãy Hoàng Liên Sơn và rặng sông Đà. ớ Sơn La thì lớp
dấl ở nguyên dại đệ 1 lại thấy chồng lên lớp đất ở nguyên đại dệ II. Chính
là do sự vận lòng ấy. Thời này cũng chỉ mới có loài bò sát và bắt đầu có
loài chim.
Đến nguyên đại đệ III mới có nhiều hiện tượng chuyển động mạnh
mẽ theo với sự tạo sơn của dãy Hy Mã Lạp Sơn. Những vùng bị xếp nếp
trước đều bị chuyển động. Các cao nguyên dã nâng cao lên, rồi nứt nở ra
và nghiêng chiều. Phía Bắc có 3 dãy núi nhô cao lên ở phía Bắc sông
Hồng là những dãy hình vòng cung sông Cầu, Bắc Sơn, Thái Nguyên.
Rặng Đông Tricu bị chuyển dộng làm thun lại. Các vùng duyên hủi mang
nhiều dấu vết chứng tỏ nước biển hạ xuống khoảng từ 10 đến 20m (nghĩa
là chính các vùng ấy nhô lên). Miền Thanh Nghệ Tĩnh ở nơi cao hơn mực
nước biển khoảng từ 10 đến 20 m còn có các vỏ sò vỏ hến. Và ở chân núi
dá vôi vùng Hà Nam, Ninh Bình, Thanh Hoá còn mang dấu vết xâm thực
của biển.
Sang nguyên dại dệ IV, những chuyển động mạnh mẽ ấy là căn
nguvên của hiện tượng hoá sơn ở miền Nam, từ phía dưới Thanh Hoá trở
vào. Di tích còn lại là những phún thạch của hoả sơn và những suối nước
nóng. Tới đây mới bắt dầu có loài vật bốn chân, có vú như voi, heo rừng,
cùng các thứ cây cỏ. Và dất bồi do phù sa mới tạo dần những đồng bàng
cùng dấp lên những thung lũng.
Đồng bằng Bác Bộ rộng 14.700 km^ hình tam giác, cấu thành do
hai con sông Hồng (phụ lưu là sông Đà, sông Lô, sông Chảy) và Thái
Bình (phụ lưu là sông Cầu, sông Thương, sông Lục Nam). Phù sa do sông
Hồng bồi đắp đáng kể hơn.
Sông Hồng bắt nguồn ở Đại Lý ở Vân Nam, phía Tây Côn Minh, có
tên trên dất Trung Hoa là Mã Long Giang. Nó chảy lao đi rất nhanh như
mũi tên, cuốn theo chất sắt của dất sét ở Vân Nam và đá ong ở hai bên bờ
nên dòng nước đỏ ngầu. Khi cháy vào Việt Nam ở Lào Cai, nó tiếp nhận
vào lòng sông hẹp, sâu lại thẳng táp của nó thêm nhiều dòng ngắn để’ rồi
lưóft qua những tang dá rắn mà chảy thành nhiều thác.
33