Page 330 - Việt NamVăn Minh Sử

TRUYỆN NẢY SINH VÀO THỜI NÀO?

Vào thời nào ta sẽ luận ra sau, nhưns phai là hồi ở Giao Châu đã có
chữ Nho. đã có quan niệm và thực tế của sự cắt đất, phong vương và
người dân phải đã có manh nha cái ý không sợ, không phục đàn anh,
cũng như cái ý muốn nghênh ngang riêng mình một cõi.
Càn cứ vào mấy yếu tố ấy, ta tìm lại lịch sử thấy đời Hùng không
thể có được vì chưa có chữ Nho. Cuối đời Hùng có một lớp nho sĩ anh
hùng hảo hán của các nước bị Tần thôn tính mà chạy đến Giao Châu
nhưng những người ấy cũng chưa yêu mến gì đất nước và dân chúng xứ
này đến dộ tạo cho nó có một nguồn gốc sang cả như Trung Hoa nên ta
cũng tin rằng truyện chưa thể nảy sinh ra được. Đời Thục cũng chưa có.
Đến Triệu thì Triệu cũng chỉ mượn tạm dất này làm căn cứ địa mong một
ngày đọ sức với Hán nhưng rồi lại thần phục Hán với lời lẽ quy luỵ trong
.sớ tấu thì Triệu cũng không nghĩ rằng dàn man di này lại có thể có một
nguồn gốc gì ngang với Trung Quốc văn minh. Sau Triệu, dất nước đã ở
trong vòng đô hộ rồi, người dân càng bị khinh miệt, thế tất lại càng khó
dể có câu chuyện này. Tliời gian Giao Chi tự chủ với Hai Bà Trưng chỉ
trong vòng ba năm dã ngắn ngúi quá dể có thổ gây nổi một ý thức hệ như
ý thức hệ Rồng Tiên.
Sau đấy, suốt thời gian dài đằng đẵng, người Giao Chỉ đã bị khinh
mệt, họa chăng đến cuối dời Đường mới bớt phần nào mặc cảm, nhờ có
những vị cao tăng đi sang lận Tây Trúc, đi chung cả vào đoàn thuyền giáo
Trung Hoa, lại sang củ cung vua Đường giảng kinh thuyết pháp.
Sự bót mặc cảm ncày, thêm vào với việc họ Khúc dấy nghiệp xin
dược lự trị (906-907) đã cho ta thấy loé lên cái hy vọng muốn riêng mình
một cõi. Và trận Bạch Đằng của Ngô Quyền mới là dịp quyết định cho
dân tin tưởng dứt khoát Icà mình không kém gì người Trung Hoa cả.
Cáu chuyện nguồn gốc Rồng Tiên vậy là chỉ có thể xuất phát được
vào thời khoảng lịch sử của họ Khúc đến dời Ngỏ, Đinh và Lê mà thôi.

TRUYỆN DO AI MÀ cỏ?

Hiện nay không biết đích được. Chí biết ràng trong xã hội cổ ngoài
nhà ở ra, không có rạp hát, không có cao lâu tửu điếm thi chỉ có hai nơi
thu hút quần chúng đẹn gặp gỡ nhau và chuyện trò với nhau. Hai nơi ấy là
chợ và chùa. Chợ thì thường người ta đến mua bán, mau mau chóng
chóng rồi về, ít có thì giờ ranh rang ngồi nói chuyện này qua chuyện
khác. Ai đi đâu xa cũng đến chùa lễ bái xin cũng như các tin tức khắp nơi
đã tự nhiên tập trung về chùa, rồi lại từ chùa mà tung trở ra khắp nơi.
342