Page 334 - Việt NamVăn Minh Sử

Bằng chứng thứ hai là năm sau họ Khúc tạ thế (909), con là Khúc
Hạo nối quyền cha đã thi hành ngay mọi cải cách, không một chút ei bỡ
ngỡ, để sáp đặt lại các đơn vị hành chính lừ cấp xã trở lên, giải quyết cả
những vấn đề quân sự, sưu dịch, thuế khoán thì nếu ngày thường không
để ý xcm xét những hư hỏng của chế độ trước, ắt người ta không thể làm
ngay những việc cải cách ấy được.
Bằng chứng thứ ba là dân được sống yên ổn thêm 10 năm dưới
quyền cai trị của Khúc Hạo từ 907 tới 917. Trải cuộc biến thiên ở Trung
Hoa, nhà Đường đổ và nhà Lương lên thay, họ Khúc chính thức thần phục
nhà Lương nhưng nghênh ngang với điều kiện không chịu trả lại quyền
cho Nam Bình Vương Lưu Ân được vua Lương cử đi cai trị Quảng Châu
và luôn cả Giao Châu. Trước mưu toan tái lập đô hộ ấy của nhà Lương,
họ Khúc cương quyết chống.
Lưu Ân đành chi giữ có Quảng Châu, được 4 năm thì mất, để em là
Lưu Cung thay thế, và khi thấy nhà Lương suy yếu, Lưu Cung tách luôn đất
ấy ra để biệt lập làm vua, đặt lên nước là Đại Việt sau đổi là Nam Hán.
Bằng chứng thứ tư là sau Khúc Hạo (917), cơn là Khúc Thừa Mỹ cứ
việc nối ngôi, chỉ xin Lưcmg chúa thừa nhận mà không cần biết Nam
Hán, khiến ba năm sau Nam Hán sai tướng Lý Khắc Chính và Lý Tiến
xua quân qua đánh. Khúc Thừa Mỹ chống không lại đành chịu để bị bắt.
Thế là đất nước lại rơi vào vòng đô hộ dưới quyền thứ sử Lý Tiến với
quân đội chiếm dóng của Lý Khắc Chính.
Nhưng không lâu, cái thú sống tự lập dã bốc men trong lòng người
Lạc Việt và quân đội Nam Hán cũng không mạnh gì nên 8 năm sau
(931), tướng tâm phúc của Khúc Hạo là Dương Diên Nghệ nổi lên, lại
duổi được bọn Tiết dộ sứ nhà Nam Hán di và giành lại quyền tự trị. Ta
thấy cuộc vật lộn rất gay go.
Dương Diên Nghệ không dò dưới trướng có kẻ việt gian là Kiều
Công Tiễn, hắn ám hại họ Dương năm 937, rồi giữ lấy ngòi và xin thần
phục Nam Hán.
Thế là Ngô Quyền, tướng tâm phúc của họ Dương mà cũng là con
rể, nhàn việc ấy mới khởi nghĩa lớn đem binh lừ ái Châu ra đánh Kiều
Công Tiễn.
Kiều Công Tiễn một mặt chống cự, một mặt kêu gọi quân Nam Hán
qua giúp.
Nam Hán được một dịp may có chính nghĩa để cất quân, lại có thể
nhân cơ hội dẹp loạn giúp tay sai đàn em, mà thôn tính luôn Giao Châu
nên vua cho chính Thái tử Hoang Tháo đem quân di trước, còn mình sẽ

3 4 6