Page 277 - Việt NamVăn Minh Sử
P. 277
họ hết sức dề dàng. Bao nhiêu siốna Việt ở miổn Nam Trumi Hoa dã trở
thành nsười Trung Hoa ca. Riêng có người Lạc Việt thoát ra được. Ta dã
hicii rõ lý do, dã trình bày ở quyển 1 và phần 1 của quyển II này. Nhưng
còn một lý do nữa ta ,sẽ xét ở dây. Đó là lý do của chính nền thương mại
thực dân.
liẢN CHẤT TH irơN t; MAI
Bán chất thương mại của người Trung Hoa là một cái gì thiên bám.
Người ta dã có câu chuyện vui kể rằng có một chiếc làu di biên bị dám.
hành khách bị cá vơi nuốt vào bụng, dến chừng người ta bán dược cá, mổ
ra thì Ihấv nhà sư Âji Độ ngồi lấn tràng hạt, còn người Tàu thì đương ngồi
gẩy bàn tính dể tính liền trơng cuộc buôn bán. Kể dã thực dúng rằng: đến
bất cứ một dịa diểm nào, trước bất cứ một vật nàơ hay một việc nàơ, phản
ứng dầu tiên cùa người Trung Hoa là tìm ngay cách buôn bán kiếm lời.
Việc buôn bán dòi hỏi diổu kiện sống chung với dân bán xứ, lai
giống với người bán xứ và lai cả tiếng nổi lẫn phong lục nữa. Nhưng bởi
cổ một ý khinh người ban xứ là man mọi và gặp một giống dân canh
nông quyết bám lẩy đất dế sống nên việc đồng hoá tuy cổ diễn ra cũng
văn không dạt dến mức làm mâì dược giống dân ấy.
KHINH THƯỜNí; N íỉư ở l HẢN xứ
Người Trung Hoa vốn có sẩn ý niệm chỉ người của Thiên triều
Trung Hoa ờ giữa là sang trọng và văn minh, còn người Đông, Tây, Nam,
Bác đéu man rợ củ. Từ iricu dinh dốn quan lại cai trị. quân dội chiếm
dóng cho dốn dân chúng tới thuộc dịa hàm ăn dều có cùng một ý khinh
thường â'y. Họ lấy người dàn bà ban xứ làm vợ. Nhưng dàn bà của họ thì
không bao giờ lấy người hán xứ cả. Vừa vì không chấp nhận người của họ
hầu hạ người man mọi, vừa vì cái tục chia của cho con gái khi lấy chổng,
họ không chịu dể cái lợi cho ngưòi khác giống. Thêm nữa, trình dộ chênh
lệch về tri thức và ca thói sông dcã không làm cho chính người đàn bà của
họ ưng chịu người bán xứ.
Sự sống chung vì vậy vẫn là cuộc sống cách biệt, khơi sâu Ihcm nhĩmg
hố mặc cám và dẩy mạnh hơìi người ban xứ về với dất ruộng, dất làng.
CHI YỆN N d lỉờ l TÀU (HẤU CỦA
Người ta còn kê chơ đến tận hồi gần đây những chuyện người Tàu
giấu cúa trong những mộ cổ hay hang dộng. Đó là loại người thuộc hàng
cai trị khi dirợc bổ nhiệm di nơi khác đã không thể đường hoàng mang
288
